Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2017

Η ΦΙΛΙΠΠΕΙΟΣ ΚΡΗΝΗ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ




«Φιλίππειος κρήνη», η «Πέρα-βρύση» της Νεστάνης

Τῆς Πέρα-βρύσης τὸ νερὸ μοῦ 'παν πὼς ἔχει βδέλλες,
μὰ 'γὼ τὸ ἐδοκίμασα, κ' ἔχει ὄμορφες κοπέλλες.
Τῆς Πέρα-βρύσης τὸ νερό, τοῦ κερατᾶ ἡ κοπέλλα,
τίποτα δὲν μὲ μάρανε, τὸ σύρε καὶ τὸ ἔλα.
Νεστανιώτικα δίστιχα
Το ιστορικό πλαίσιο
Προκειμένου να παρουσιάσουμε σφαιρικά και τεκμηριωμένα την ιστορία της Φιλιππείου κρήνης της Νεστάνης,1 που οι ντόπιοι αποκαλούν Πέρα-βρύση, οφείλουμε να δούμε –έστω και σύντομα- λίγα ιστορικά στοιχεία προκειμένου νὰ μας γίνει κατανοητή η χρονική στιγμή και ἡ ιστορική περίοδο στην οποία θα περιφερθούμε.
Ο Φίλιππος ο Β' ανέβηκε στο θρόνο το 395 π.Χ. σε ηλικία 23 ετών. Ήταν μια εποχή που έπεφτε βαριά πάνω στη Μακεδονία η σκιά μιας εσωτερικής διχόνοιας. Αλλά η ευφυΐα του και τα προσόντα του θα αναδείξουν τη βασιλεία του σε μια από τις σημαντικότερες της ιστορίας.
Η θηβαϊκή κυριαρχία έχει ατροφήσει αφού στη Μάχη της Μαντινείας το 362 π.Χ. -αν και νικηφόρα για τους Θηβαίους- ο Επαμεινώνδας πέφτει νεκρός και θάβεται στον μαντινειακό κάμπο. Γεγονός που ουσιαστικά ισοδυναμούσε με ήττα, έτσι μετά τη μάχη της Μαντινείας η παρακμή της ηγεμονίας της Θήβας είναι δεδομένη, μια και βάσιζε και όφειλε πολλά σε αυτόν τον μεγάλο άντρα. Αλλά η μάχη της Μαντινείας έφερε και ένα άλλο τέλος, αυτό της ηγεμονίας των πόλεων, δίνοντας τη σκυτάλη στην αρχή της ισορροπίας των δυνάμεων.
Κάπου εδώ αρχίζει η άνοδος της Μακεδονίας, αφού ο Φίλιππος με ευστροφία και αποφασιστικότητα βάλει τέλος στις εσωτερικές διαμάχες και έριδες καθώς και στην αναρχία που μαστίζει τα σύνορά του και κάνει τους γειτόνους του να σεβαστούν την εξουσία του, αρχίζει να έχει βλέψεις προς νότο. Καταλαμβάνει την Αμφίπολη το 357 π.Χ. καθώς και τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου, βάζοντας στο χέρι το χρυσάφι τους. Για να ανακόψει τις επιθέσεις του η Αθήνα άρχισε πόλεμο εναντίον του το 357 π.Χ. με βασικό ορκισμένο βέβαια εχθρό του τον ρήτορα Δημοσθένη, που κυριολεκτικά βάλει εναντίον του Φιλίππου εκφωνώντας του Φιλιππικούς του. Η βοήθεια όμως που μπορούσε να προσφέρει ήταν ανεπαρκείς, έτσι η Χαλκιδική συμμαχία έπεσε το 348 π.Χ. και οι πόλεις που την αποτελούσαν λίγες μόνο γλύτωσαν και έγιναν δεκτές στο Μακεδονικό κράτος με ίσα δικαιώματα με τις γειτονικές πόλεις. Ενώ πόλεις όπως η Όλυνθος που αντιστάθηκαν, καταστράφηκαν και οι κάτοικοί της υποδουλώθηκαν.
Η Αθήνα είχε χάσει την Εύβοια -εκτός από την Κάρυστο- και επιθυμούσε ειρήνη. Η Φιλοκράτειος Ειρήνη υπογράφεται το το καλοκαίρι του 346 π.Χ., αλλά ουσιαστικά θα παραβιαστεί ουκ ολίγες φορές και από τις δυο πλευρές. Η κάθοδος του Φιλίππου έμοιαζε πια αναπόφευκτη. Νικώντας τους Φωκείς στις Θερμοπύλες και παίρνοντας τις δυο ψήφους τους στην δελφική Αμφικτιονία του δόθηκε η προεδρία των Πυθίων αγώνων που έγιναν εκείνη τη χρονιά. Έτσι ο Φίλιππος έγινε ο κεντρικός ρυθμιστής των υποθέσεων της Ελλάδας.
Ο Φίλιππος το 342 π.Χ. βαδίζει για να κατακτήσει τη Θρακική χερσόνησο. Το Βυζάντιο και η Πέρινθος, αν και κατ’ όνομα σύμμαχοί του, αρνήθηκαν να τον βοηθήσουν σε αυτή του την προσπάθεια, έτσι ο Φίλιππος, ξαφνικά, το 340 π.Χ. σε μια επίθεση ενάντια στους Αθηναίους στη Χερσόνησο, πολιορκεί την Πέρινθο. Εκφωνώντας τον Τρίτο Φιλιππικό του ο Δημοσθένης ξεσηκώνει τους Αθηναίους, έτσι Αθήνα, Βυζάντιο και Περσία στέλνουν βοήθεια στην Πέρινθο που αντέχει. Ξαφνικά ο Φίλιππος μετά από μερικούς άκαρπους μήνες πολιορκίας εγκαταλείπει την προσπάθεια και στρέφεται εναντίον του Βυζαντίου αλλά αποτυγχάνει και εδώ έτσι επιστρέφει στην Πέλλα.
Το συνέδριο της δελφικής Αμφικτιονίας κηρύσσει πόλεμο εναντίον της Λοκρίδας γιατί λέει καταπάτησε την ιδιοκτησία του Απόλλωνα, και δεν φτάνει μόνο αυτό, καλεί τον Φίλιππο να αναλάβει την αρχηγία. Ο Φίλιππος γρήγορα περνάει τις Θερμοπύλες και σταματά στην Ελάτεια της Φωκίδας.2 Θα προσπαθήσει να προσεταιριστεί τους Θηβαίους καλώντας τους να συμμαχήσουν μαζί του, αλλά την τελευταία στιγμή ο Δημοσθένης πέτυχε να συμμαχήσουν οι Θηβαίοι με τους πρώην εχθρούς τους, τους Αθηναίους.
Έτσι το καλοκαίρι του 338 π.Χ. οι δυο εχθρικοί στρατοί θα βρεθούν αντιμέτωποι στη Χαιρώνεια. Υπολογίζεται πως ο καθένας παράθεσε πάνω από 30.000 άντρες οπλίτες στη γνωστή Μάχη της Χαιρωνείας που διεξήχθη τον Αύγουστο του 338 π.Χ. ανάμεσα στους Έλληνες της μακεδονικής φάλαγγας και στους Έλληνες της Θήβας και της Αθήνας. Η μάχη της Χαιρωνείας κερδήθηκε χάρη στο τέχνασμα του Φιλίππου να υποκριθεί μια ψεύτικη υποχώρηση3 ανασυγκροτώντας εν συνεχεία τον στρατό του και κατατροπώνοντας τους Αθηναίους, που είχαν απομακρυνθεί για να τον καταδιώξουν. Στη δική του αφήγηση ο Διόδωρος,4 προσθέτει ότι επικεφαλής του νικηφόρου μακεδονικού ιππικού, πιθανόν ηγούμενος της αριστερής πτέρυγας, ήταν ο γιος του Φιλίππου, Αλέξανδρος. Εκτός από αυτές τις πληροφορίες, το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι ο Φίλιππος δεν καταδίωξε για πολύ -ή ίσως δεν καταδίωξε καθόλου- τις ηττημένες ελληνικές δυνάμεις. Αυτό που επεδίωκε ήταν η συνεργασία των Ελλήνων και η Χαιρώνεια δεν αντιπροσώπευε για κείνον παρά ένα μέσο για την εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού.
Παρ’ όλα αυτά στη Θήβα σε αντίθεση με άλλες ελληνικές πόλεις, ο Φίλιππος τοποθέτησε φρουρά και υποχρέωσε την πόλη να δεχθεί την επιστροφή των εξόριστων, με αποτέλεσμα την κατάληψη της εξουσίας από τη φιλομακεδονική μερίδα.5
Σε τούτη τη μάχη σκοτώθηκαν όλοι οι οπλίτες του ξακουστού «Ιερού Λόχου». Το μαρμάρινο λιοντάρι που ακόμα και σήμερα -αναστηλωμένο βέβαια- δεσπόζει στην Βοιωτία είναι στημένο προς τιμήν των νεκρών οπλιτών του «Ιερού λόχου» της μάχης της Χαιρώνειας.
Μετά τη νικηφόρα μάχη της Χαιρωνείας ο Φίλιππος ήταν πια ελεύθερος να οργανώσει την Ελλάδα. Έτσι, τάχιστα περνάει τον Ισθμό και εισέρχεται στην Πελοπόννησο με σκοπό να προσεταιριστεί τα πελοποννησιακά κράτη. Περνώντας από την Κόρινθο και την Αργολίδα εισέρχεται στην Αρκαδία. Στρατοπεδεύει στην Νεστάνη στα τέλη Οκτωβρίου του 338 π.Χ. γύρω από μια πηγή που, αργότερα, οι ντόπιοι θα της δώσουν το όνομά του· μια πηγή που βέβαια είναι καίριο σημείο μιας και ο οπλίτες της φάλαγγάς του έχουν ανάγκη από νερό και ξεκούραση μετά την πολυήμερη πορεία τους. «[...] kαὶ πηγὴν αὐτόθι ὀνομάζουσι ἔτι ἀπὸ ἐκείνου Φιλίππειον», μας παραδίδει ο περιηγητής του 2ου μ.Χ. αιώνα Παυσανίας στο πολύτιμο οδοιπορικό του. Στη συνέχεια ζητάει τη συμμαχία της Μαντινείας και της Τεγέας που του δύνονται αφού τα φιλοφιλιππικά στοιχεία υπερτερούσαν σε όλες σχεδόν της πελοποννησιακές πόλεις-κράτη. Η Σπάρτη επίμονα θα αρνηθεί να συμμαχήσει μαζί του, και ο Φίλιππος θα λεηλατήσει την ύπαιθρό της, χωρίς να καταφέρει να υποτάξει την πόλη της Σπάρτης, που θα παραμείνει η μόνη πελοποννησιακή ανυπότακτη πόλη. Φεύγοντας πάλι για την Πέλλα τοποθετεί φρουρά στην Χαλκίδα και στην Κόρινθο. Η Αθήνα, αν και του έχει αντιταχθεί σθεναρά, δέχεται από αυτόν ανεπάντεχη εύνοια.
Κάπου εδώ πρέπει να αφήσουμε την αφήγηση για τον Φίλιππο Β', τον γιό του βασιλιά Αμύντου Γ᾿και της Ευρυδίκης, λέγοντας πως ο Φίλιππος έφερε την ενοποίηση της Ελλάδας, αλλά το 336 π.Χ. δολοφονήθηκε και εν συνεχεία, ο γιος του, ο  Αλέξανδρος, αυτός που θα παραμείνει στην ιστορία ως Μέγας, ανέλαβε το θρόνο σε ηλικία 20 ετών -είχε γεννηθεί το 356 π.Χ.



Ντοκουμέντο μιας εποχής τα δυο στιγμιότυπα από φιλμ του 1937 που δείχνουν τη Φιλίππειο κρήνη και Νεστανιώτες με τα άλογά τους που προσέρχονται για  τα ποτίσουν.


Η Φιλίππειος κρήνη και η πέριξ αυτής περιοχή
Στον περίγυρο της Νεστάνης διασώζονται ευρήματα από τη Μυκηναϊκή εποχή ως τη Βυζαντινή, επιπλέον, σκορπισμένα πήλινα όστρακα στο χώρο μεταθέτουν τις χρονολογίες σε προϊστορικά χρόνια. Υπάρχει επίσης ο αρχαίος δρόμος που ονομάστηκε «μονοπάτι του Παυσανία»· η ονομασία βέβαια οφείλεται στο γεγονός ότι από εδώ -πιθανότατα από τις «πόρτες»- πρέπει να πέρασε ο δημιουργός του πολύτιμου αρχαίου οδοιπορικού για να περιηγηθεί στην υπόλοιπη Αρκαδία. Διασώθηκαν επίσης θεμέλια οικοδομημάτων, ορισμένα του 4ου πιθανόν αιώνα π.Χ. Και βέβαια η αρχαία κρήνη του βασιλιά Φιλίππου6 που είχε στρατοπεδεύσει στη Νεστάνη το 338 π.Χ. Αργότερα από εδώ πέρασε και ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η αρχαία Φιλίππειος κρήνη ανεγέρθηκε το 1840 με χρήματα που έστειλε ο ξενιτεμένος στη Ρωσία, Νεστανιώτης, Θεοδόσιος Ρεβελιώτης ((1772-1852), και έχει ως σήμερα εντοιχισμένη αρχαία ενεπίγραφη απελευθερωτική πλάκα, φερμένη από το ιερό του Ίππιου Ποσειδώνα, το τρεχούμενο νερό της έρχεται από την πηγή που βρίσκεται νοτίως από το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων στην περιοχή Σμουγί· δηλαδή τη Φιλίππειο πηγή. Τετράγωνες οπές στη γη είναι ξεραμένα πηγάδια πρωτινών καιρών. Διασώζονται όμως ως σήμερα και αρχαία τοπωνύμια: Η Μαιρά, τα όρη Αρτεμίσιον, Αλήσιον και το Αργόν Πεδίον -δηλαδή αυτό που πλημμυρίζοντας το χειμώνα αργεί να καλλιεργηθεί και έτσι παραμένει Ἀργόν, δηλαδὴ χέρσο). Στα δυτικά, κυλάει ο ποταμός Φείδαρης -το ποτάμι του Κάμπου- που απλώνει την οφιοειδή γραμμή του σε όλο το Αργόν Πεδίον. Όνομα που φέρνει στη θύμηση τον Όφιν, το αρχαίο ποτάμι του μαντινειακού κάμπου. Ο Φείδαρης είναι βέβαια ξεροπόταμος και από τις αρχές του καλοκαιριού δεν έχει νερό. Τους χειμερινούς μήνες όμως τα νερά του χύνονται στην Καταβόθρα που υπάρχει δυτικά, στους πρόποδες του λόφου της Πανηγυρίστρας· νερά που με υπόγεια ροή, βγαίνουν κοντά στο Άργος.
Από την αρχαιότητα ως σήμερα καταβόθρες καταχωνιάζουν σε χθόνιους χώρους τα νερά των πλημμυρών. Στο προαιώνιο αυτό φαινόμενο πρέπει να οφείλεται η αρχαία τοπική λατρεία του χθόνιου Ποσειδώνα.7 Θα απορεί κανείς τι δουλειά έχει ο θεός των θαλασσών στην ορεινή Αρκαδία! Εδώ όμως μιλάμε για τον θεό όχι των θαλασσίων υδάτων αλλά το θεό του γλυκού γονιμοποιού νερού. Το σπουδαίο ιερό του που υπήρχε στην περιοχή –ίχνη του οποίου έχουν έρθει στο φως- φανερώνει τη λατρεία του και την πίστη των κατοίκων στην ιερουργία του, γιατί χωρίς νεράκι δεν βλασταίνει τίποτα.
Με την κατάκτηση της περιοχής από τους Μακεδόνες το 233 π.Χ. το ιερό έκλεισε. Τη λατρεία και τη λειτουργία του ιερού επανέφερε ο αυτοκράτορας Αδριανός που επισκέφτηκε παρέα με τον προστατευόμενό του Αντίνοο την περιοχή το 125 μ.Χ. –να προσθέσουμε πως ο Αντίνοος καταγόταν από την Βηθυνία, πόλη που σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Βιθυνοί της Μικράς Ασίας ήσαν Αρκάδες, αλλά και κατά τον Παυσανία, τον Στράβωνα, τον Πτολεμαίο και τον Πλίνιο υπήρχε αποικία των Αρκάδων με την ονομασία Βιθύνιον που ήταν χτισμένη στις όχθες του ποταμού Σαγκάριου, πόλη που ήταν η γενέτειρα του Αντίνοου. Οι Μαντίνειοι μάλιστα μαθαίνοντας τον πρόωρο θάνατο του Αντινόου, θα αναγείρουν ναό και θα θεσπίσουν τα Αντινόεια, πανελλήνιους αθλητικούς αγώνες προς τιμήν του, μια και υπήρχε ισχυρός δεσμός ανάμεσα στη Μαντίνεια και την πατρίδα του Αντινόου Βιθυνία.
Ο Αδριανός επισκεύασε λοιπόν και συντήρησε το μισοκατεστραμένο ιερό, τοποθέτησε ιερέα, θέτοντάς το έτσι ξανά σε λειτουργία και επανέφερε το όνομα Μαντίνεια στην περιοχή, η οποία από το 223 π.Χ. ονομαζόταν Αντιγονεία προς τιμήν του βασιλιά της Μακεδονίας, Αντίγονου, μια και οι Μακεδόνες -όπως είπαμε- είχαν καταλάβει την περιοχή. Να προσθέσουμε πως η χθόνια αυτή θεότητα που λατρευόταν στην περιοχή ήταν τόσο μυστικιστική που απαγορεύονταν στον οποιοδήποτε να εισέλθει στο ιερό. Κάποιες φορές μάλιστα ακόμα και στον ιερέα.
Η δημιουργία μύθων όπως αυτός της χθόνιας Δήμητρας, που μεταμορφωμένη σε φοράδα έσμιξε με τον Ίππιο-Ποσειδώνα δεν φαίνεται να είναι άσχετος με τη λατρεία του θεού στην περιοχή. Άγαλμά της -που παραπέμπει στο μύθο των μειξογενών όντως ήταν αλογοκέφαλο.8 Στο ιερό της Λυκόσουρας9 μάλιστα βρέθηκε ένα τμήμα εσθήτας διακοσμημένο με γυναίκες ζωόμορφες που ερμηνεύτηκαν ως χορεύτριες-τελετουργοί με μάσκες ζώων, πολλές μάλιστα από τις οποίες είναι ιππόμορφες. Στην πελοποννησιακή αυτή περιοχή ο ίππος τροφοδότησε ευρύτατα τη μυθοπλαστική φαντασία. Κατά τους Φενεάτες ο προ-ομηρικός Οδυσσέας βρίσκοντας τα χαμένα άλογά του αφιέρωσε άγαλμα στην Άρτεμη-Ευρίππα,10 αυτήν που βρήκε τα άλογα. Ο αρχαιολόγος κ. Κ. Κριτζάς υπενθυμίζει τη θυσία αλόγου των Αργητών που το έριχναν στη Δίνη, όπου καταχωνιάζονται τα νερά του μαντινειακού πεδίου και αναρωτιέται: «αν είναι άραγε συμπτωματικό ότι ο λόφος στην πλαγιά του Αλίσιου όρους (Μπαρμπέρι), στην πλευρά που βλέπει στην αρχαία Μαντινεία, κοντινός στο ιερό του Ίππιου-Ποσειδώνα, ονομάζεται σήμερα Αλογόβραχος». Αλογόβραχο τον αναφέρει και τον περασμένο αιώνα ο αρχαιολόγος Fougères11 που παραθέτει μάλιστα και φωτογραφία του. Οι σημερινοί όμως κάτοικοι δεν την αναφέρουν με αυτό το τοπωνύμιο, αλλά αναφέρουν την περιοχή με το τοπωνύμιο Κόντρες και την βορειότερη Μανούσια.
Η ενεπίγραφη απελευθερωτική πλάκα που είναι εντοιχισμένη στην Φιλίππειο κρήνη, στην Νεστάνη, αναφέρει το όνομα μιας δούλης, του γιου της, καθώς  και ενός δούλου που ο αφέντης τους, ο Πίτυλος, τους απελευθέρωσε εκπληρώνοντας τάμα που είχε κάνει στο θεό, τοποθετώντας στη συνέχεια αυτή την πλάκα στο ιερό του, απ’ όπου το 1840 τοποθετήθηκε στην κρήνη και υπάρχει ως σήμερα.

 

Η ενεπίγραφη απελευθερωτική πλάκα της Φιλιππείου κρήνης
Μεταξύ των λίθων που χρησιμοποιήθηκαν για την επισκευή της Φιλιππείου κρήνης είναι και η αρχαία ενεπίγραφη απελευθερωτική πλάκα, που σύμφωνα με τους αρχαιολόγους χρονολογείται στις αρχές του πρώτου π.Χ. αιώνα. Η πλάκα είναι εντοιχισμένη σε μια από τις δυο κόγχες της κρήνης· συγκεκριμένα, ανάμεσα και πάνω από τους δύο κρουνούς της αριστερής αψίδας της κρήνης. Ἠ πλάκα έχει περιγραφεί και δημοσιευτεί από περιηγητές του 19ου αιώνα. Ἐχει επίσης συμπεριληφθεί και στον τόμο των αρκαδικών επιγραφών, (IG V2, 274).
Η γραφή πάνω στην πλάκα μας μαρτυράει πως κάποιος αρχαίος συμπατριώτης μας με το όνομα Πίτυλος Ποσειδίππου απελευθερώνει την θεράπενά του που έχει το όνομα Σαπφώ, με το μικρό παιδί της Ονησίφορο, καθώς και τον δούλο του Λυκολέοντα.
Η στήλη προορίζονταν για τον ναό του Ίππιου Ποσειδώνα, και πιθανότατα από εκεί να αποσπάστηκε για να εντοιχιστεί στην Φιλίππειο κρήνη. Η πρώτη απελευθερωτική πράξη -όπως αναφέρεται στην πλάκα- έγινε όταν ιερέας του ναού ήταν ο Απολλώνιος και η δεύτερη όταν ιερέας ήταν ο Γόργιππος. Ο λόγος που αναφέρονται τα ονόματα των ιερέων ήταν γιατί χρησίμευαν ως μάρτυρες που βεβαίωναν την απελευθέρωση. Οι απελεύθεροι μπορούσαν δηλαδή να επικαλεστούν την μαρτυρία των ιερέων, αν τα αναγραφέντα πάνω στην στήλη αμφισβητούνταν. Αν και η ανάθεση μιας στήλης σε ένα ιερό ενός τόσο τόσο αυστηρού και χθόνιου θεού, όπως ήταν ο Ἰππιος Ποσειδώνας, ήταν επαρκής εγγύηση πως τα αναγραφέντα ονόματα θα παρέμεναν ελεύθερα.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΩΝΗΣ
Νεστάνη Γεννάρης 2017  


Αναλυτικά για την ιστορία της Φιλιππείου κρήνης της Νεστάνης αλλά και για τη μυθολογία των κρηνών, των πηγών και γενικά των υδάτων, ο αναγνώστης μπορεί να βρει στο βιβλίο:
 ΤΑ ΥΔΑΤΑ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ & Η ΦΙΛΙΠΠΕΙΟΣ ΚΡΗΝΗ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ - Ἱστορία, μύθοι καὶ θρύλοι, Ἐκδόσεις «Το Δόντι», Πάτρα 2019.
(περισσότερα για την έκδοση: Κλικ εδώ)



Σημειώσεις

1. Η Νεστάνη ανήκει στην επαρχία Μαντινείας του νομού Αρκαδίας. Ο Στ. Βυζάντιος την ονομάζει «Νοστία, κώμη Αρκαδίας» και ο Σουΐδας «Νοστέα». Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις. Σχόλια Ν. Παπαχατζή, Αχαϊκά – Αρκαδικά, Αθήνα 1967, σελ 197 κ. εξ. J.G. Pausanias’s Description of Greece, Commentary, Λονδίνο 1912, τ. IV, σελ. 199-201.
2. Δημ. 18.169
3. 10. Πολύαιν. 4.2.2
4. (16.86),
5. 12. Ιουστιν. 9.4
6. τοῦ δὲ Ἀργοῦ καλουμένου πεδίου Μαντινεῦσιν ὄρος ἐστὶν ἐν ἀριστερᾷ, σκηνῆς τε Φιλίππου τοῦ Ἀμύντου καὶ κώμης ἐρείπια ἔχον Νεστάνης: πρὸς ταύτῃ γὰρ στρατοπεδεύσασθαι τῇ Νεστάνῃ Φίλιππον λέγουσι καὶ τὴν πηγὴν αὐτόθι ὀνομάζουσιν ἔτι ἀπὸ ἐκείνου Φιλίππιον. ἀφίκετο δὲ ἐς Ἀρκαδίαν Φίλιππος οἰκειωσόμενός τε Ἀρκάδας καὶ ἀπὸ τοῦ Ἑλληνικοῦ σφᾶς τοῦ ἄλλου διαστήσων. (Παυσανίας VIII, 7, 4).
7. Παυσανίας VIII, 14, 5 και Σχόλ. Παπαχατζή, VIII, σελ. 241 υπ. 2.
8. Παυσανίας VIII, 47, 4.
9. Παυσανίας Σχόλ. Παπαχατζή, VIII, σελ. 380 υπ. 1 και σελ. 351.
10. Παυσανίας VIII, 14, 5-6
11. Fougères Custave, Un voyage en Arcadie, Lille 1901 σελ. 12.





 
Ακόμα δυο στιγμιότυπα από φιλμ του 1937 που δείχνουν Νεστανιώτισσες να πλένουν στην Φιλίππειο κρήνη.




Βιβλιογραφία
Ελληνική Μυθολογία, 5 τόμοι, υπό την γενική εποπτεία Ι.Θ. Κακριδή, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986.
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, «Αχαϊκά – Αρκαδικά», Σχόλια Ν. Παπαχατζή, Έκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1967,
Καρώνης Παναγιώτης, Η ιεροτελεστία της Άνοιξης. Χορός και πομπή του Άη-Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας, εκδόσεις Το Δόντι και Κοινο_Τοπία, Πάτρα, 2011.
Δρ. Κατερίνα Ι. Κακούρη, «Χορός και πομπή του Άη-Γιώργη», Εθνογραφικά. 1 (1978) 93-104.
Charles Alexader Robinson & George Willis Botsford, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, μετ. Σωτηρίου Ε. Τσιτσώνης Εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπεζας, Αθήνα 2008.
Francesco Bertolini, Ρωμαϊκή ιστορία, μετ. Σπυρίδωνος Λάμπρου, εκδόσεις Παρασκήνιο, Αθήνα 2003.
Rostovtzeff Michael Ivanovitch, Ρωμαϊκή ιστορία,, μετ. Β. Καλφόγλου, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1984.

© κειμένου-φωτογραφιων: Παναγιώτης Καρώνης 2017, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, ή αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική η κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του παρόντος άρθρου με οποιοδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τον συγγραφέα του.







Η Φιλίππειος κρήνη που οι Νεστανιώτες/τισσες αποκαλούν «Πέρα-βρύση».


Λεπτομέρεια της ενεπίγραφης απελευθερωτικής πλάκας που είναι εντοιχισμένη στη Φιλίππειο κρήνη στη Νεστάνη. Με τις λευκές παύλες ὲχω υπογραμμίσει τις λέξεις «ΑΦΗΚΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ» που ακόμα και σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να διαβάσει, καθώς και ολόκληρο το κείμενο, αφού η πλάκα διασώζεται σε πολύ καλή κατάσταση.


 
Η ενεπίγραφη απελευθερωτική πλάκα που είναι εντοιχισμένη στην Φιλίππειο κρήνη φερμένη από το ιερό του Ίππιου Ποσειδώνα.


 
Στο κέντρο της καμάρας διακρίνεται η ενεπίγραφη απελευθερωτική πλάκα που είναι εντοιχισμένη στην Φιλίππειο κρήνη


Κρουνός της Φιλίππειου κρήνης.

Κρουνός της Φιλίππειου κρήνης.

Κρουνός της Φιλιππείου κρήνης.

Η Φιλίππειος κρήνη μετά την τελευταία συντήρησή της. Φωτογραφία της 10ης-02-2018.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου