Ἡ
πομπὴ τῶν θυρσοφόρων τελεστῶν τοῦ
Ἅη-Γιώργη στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας, ποὺ αὐτοαποκαλοῦνται καὶ «Ἀγιωρῆτες», καθὼς
προχωροῦν μέσα στὴν ἀνοιξιάτικη φύση,
(2019).
Προλεγόμενα
Αἰσθανόμαστε
εὐτυχεῖς ποὺ ἕνας δρόμος πορεύτηκε
ὥς τὸ τέλος του μὲ ἐπιτυχία καὶ ἕνας
στόχος ἐπιτεύχθηκε στὸ ἀκέραιο.
Τὸ
ἔθιμο τοῦ Ἅη - Γιώργη -τοῦ Ἅγιώρη γιὰ
τοὺς Νεστανιῶτες καὶ τὶς Νεστανιώτισσες-
ποὺ κάθε χρόνο τελεῖται στὴ Νεστάνη
Ἀρκαδίας, ἐντάχθηκε στὴν Ἄυλη Πολιτιστικὴ
Κληρονομιὰ τῆς Ἑλλάδας (ΑΠΚ).
Συγκεκριμένα,
μὲ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ
καὶ Ἀθλητισμοῦ τῆς 12ης Δεκέμβρη 2019
τὸ ἔθιμο του Ἀη - Γιώργη τῆς Νεστάνης
ἐγγράφηκε στὸ Ἐθνικὸ Εὑρετήριο Ἄυλης
Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς Ἑλλάδας.
Δὲς τὴ σχετικὴ ἀπόφαση ἐδῶ.
Τὸ
ἱστορικὸ
Ἡ
γενικὴ συνέλευσης κατοίκων καὶ φορέων
τῆς Νεστάνης ποὺ ἔλαβε χώρα στὶς 18
Μαΐου 2017 προκειμένου νὰ συντονιστοῦν
οἱ προσπάθειες ἔτσι ὥστε νὰ προχωρήσει
τὸ θέμα τῆς ἐγγραφῆς τοῦ ἐθίμου,
ἀποφάσισε νὰ ἐξουσιοδοτηθεῖ ὁ
ἱστορικὸς Προοδευτικὸς Σύλλογος
Νεστάνης καὶ νὰ ἀνατεθεῖ σὲ αὐτὸν
ἡ συγκρότηση μιᾶς συντονιστικῆς ὁμάδας ποὺ θὰ ἀποτελεῖται ἀπὸ
ἄτομα ποὺ ἡ ἐμπειρία τους, καὶ ἡ γνώση
τους γιὰ τὴν ἱστορικὴ διαδρομὴ τοῦ
ἐθίμου κρίνεται ἀπαραίτητη ἔτσι ὥστε
νὰ βοηθήσουν στὴν ὅλη προσπάθεια γιὰ
τὴν ἐγγραφὴ τοῦ ἐθίμου στὸ Ἐθνικὸ Εὑρετήριο.
Τὴν ὁμάδα ποὺ συστήθηκε ἀποτελοῦσαν
οἰ:
Γρηγόριος
Γκουντάνης
Παναγιώτης
Καρώνης
Μαρία
Κοντοπάνου
Ἑλένη
Μάνιου
Ἀντώνιος
Χαραλάμπους.
Μετὰ
ἀπὸ περίπου δυὸ χρόνων ἐργασία ἡ
ὁμάδα σύνταξε τὰ σχετικὰ ἔγγραφα καὶ
κατέθεσε, μαζὶ μὲ τὸν Προοδευτικὸ
Σύλλογο Νεστάνης, τὸν φάκελλο στὴ
Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικῆς
Κληρονομιᾶς προκειμένου τὸ στοιχεῖο
«Ὁ Ἅη - Γιώρης στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας»
νὰ ἐγγραφεῖ στὸ Ἐθνικὸ Εὑρετήριο
Ἄυλης Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς. Δὲς
τὰ σχετικὰ ἔγγραφα ποὺ ἔχουν ἀναρτηθεῖ στὸν διαδικτυακὸ τόπο τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ γιὰ τὴν Ἄυλη (κλὶκ ἐδῶ).
Μετὰ
τὴν ἐγγραφή του στὸ Ἐθνικὸ Εὑρετήριο
ΑΠΚ τῆς Ἑλλάδας τὸ ἔθιμο ἀναρτήθηκε
στὴν ἰστοσελίδα http://ayla.culture. Τὸ
ὀπτικοακουστικὸ ὑλικὸ εἶναι τοῦ
Παναγιώτη Καρώνη. Περισσότερα ἐδῶ.
«Ὁ
Ἅη - Γιώρης στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας», λίγα
λόγια σχετικὰ μὲ τὸ ἔθιμο
Τὸ
ἔθιμο τελεῖται κάθε χρόνο ἀνήμερα τοῦ
Ἅγίου Γεωργίου στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας.
Τὸ ὅλο ἔθιμο ἀποτελεῖτε ἀπὸ τὸν
χορὸ καὶ τὴν πομπή· προηγεῖτε βέβαια
ὁ σελινοστολισμὸς τῆς παραδοσιακῆς
ποιμενικῆς γκλίτσας μὲ ἀγριοσέλινα καὶ ἄνθη.
Συγκεκριμένα,
τὸ πρωὶ τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου, ποὺ
πρέπει νὰ θυμήσουμε πὼς εἶναι ἑορτὴ
κινητὴ στὸ ὀρθόδοξο ἑοτρολόγιο, οἱ
Νεστανιῶτες καὶ οἱ Νεστανιώτισσες
ἀφοῦ φορέσουν τὶς παραδοσιακὲς
φορεσιές τους, μὲ τὶς γκλίτσες στὸ
χέρι, ἀνηφορίζουν κατευθυνόμενοι στὸν
βράχο τοῦ Γουλᾶ.
Ἀφοῦ
φτάσουν καλοσωρίζουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο,
ἀνταλλάσοντας εὐχές, καὶ μαζεύουν
ἀγριοσέλινα -φυτὸ ποὺ εὐδοκιμεῖ πάνω στὸ βράχο καὶ ποὺ τὸ ἀποκαλοῦν
καὶ «Μάη»- καὶ μὲ αὐτὰ στολίζουν τὶς
παραδοσιακὲς ποιμενικές τους γκλίτσες, ἀρκετὲς άπὸ τὶς ὁποῖες ἔχουν φτιάξει οἱ ἴδιοι.
Ἐν συνεχείᾳ στήνουν χορὸ στὸ μικρὸ
ἁλώνι τοῦ Γουλᾶ· μὲς στοῦ Γουλᾶ τ᾿
ἁλώνι, ὅπως χαρακτηριστικὰ λέει καὶ
ὁ στίχος στὸ τραγούδι «Τοῦ Ἂη -Γιώργη»,
τὸ κορυφαῖο, λατρευτικὸ τραγούδι τῆς
μέρας.
Στὴ
συνέχεια ἀρχίζουν νὰ κατηφορίζουν ἀπὸ
τὸν βράχο κάνοντας μιὰ μικρὴ στάση
στὰ ριζά του γιὰ νὰ ξαναχορέψουν γιὰ
λίγα λεπτά. Συγκεντρώνονται ὅλοι καὶ
σχηματίζουν πομπή, χωρισμένοι σὲ δυὸ
ὁμάδες, λίγα μέτρα πρὶν τὴ Μονὴ τῆς Παναγιᾶς
Γοργοεπηκόου. Ἡ πομπὴ μὲ τοὺς «Ἁγιωρῆτες», ὅπως αὐτοαποκαλοῦνται, ξεκινᾶ καὶ
περνώντας μέσα ἀπὸ τὴ Μονὴ κατηφορίζουν
στὸ χωριὸ τραγουδώντας.
Δεύτερη
στάση γιὰ χορὸ γίνεται στὸ ἁλώνι τῆς Μονῆς ποὺ βρίσκεται δίπλα στὸ ἐκκλησάκι τοῦ ἁγίου
Νεκταρίου.Οἱ τελεστές, τραγουδώντας πάντα τὰ
τραγούδια τους, τὰ ὁποῖα λένε ἀντιφωνικά,
χωρὶς τὴ συνοδεία μουσικοῦ ὀργάνου,
κατέρχονται μέσα στὴ ἀνοιξιάτικη φύση
καὶ εἰσέρχονται στὸ χωριό, «φέρνωντας
τὸν Ἁγιώρη», ὅπως χαρακτηριστικὰ λένε
καὶ οἱ ἴδιοι. Ἀκολουθεῖ τρίτος χορός,
ποὺ εἶναι καὶ ὁ κεντρικός, στὸ χοροτάσι
«Ἁλώνι τοῦ Παπαγιάννη». Ἡ πομπὴ
συνεχίζει τὴν πορεία της μέσα στὸ χωριὸ γιὰ νὰ
καταλήξει στὴν κεντρικὴ πλατεία τοῦ
χωριοῦ, σημεῖο ὅπου θὰ στηθεῖ ὁ
τελυταῖος χορός, ἀλλὰ καὶ σημεῖο ὁπου
τὸ ὅλο δρώμενο θὰ ὁλοκληρωθεῖ.
Τὰ
τραγούδια ποὺ ἀκούγονται στὸ ἔθιμο
εἶναι τραγούδια λατρευτικά, ἡρωικὰ
καὶ κυρίως ἐρωτικά. Χωρίζονται δὲ σὲ
δυὸ μεγάλες κατηγορίες. Στὰ χορευτικὰ
καὶ στὰ τραγούδια «τοῦ δρόμου» ὅπως
χαρακτηριστικὰ τὰ ὀνομάζουν οἱ
Νεστανιῶτες καὶ οἱ Νεστανιώτισσες·
Road Songs τὰ ὀνομάζει ὁ Ἀρκάδας μουσικολόγος
Σωτήριος Τσιάνης στό: Sotirios Chianis, Folk Songs
of Mantineia, (Berkeley/Los Angeles: University of California Press,
1965), ὁ ὁποῖος ἔκανε καταγραφὲς στὴ
Νεστάνη τὸ 1959. Τραγούδια χορωδίας/τοῦ δρόμου τὰ ὀνομάζει ὁ Παναγιώτης Καρώνης στὸ βιβλίο του μὲ τὶς καταγραφὲς τῶν νεστανιώτικων τραγουδιῶν ὑπὸ τὸν τίτλο Τραγούδια τῆς Νεστάνης (Ἐκδόσεις Τὸ Δόντι, Πάτρα 2013).
Χορὸς
τοῦ Ἅη-Γιώργη στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας
στὸ χοροστάσι τοῦ χωριοῦ «Ἁλώνι τοῦ
Παπαγιάννη» ποὺ βρίσκεται μπρὸς ἀπὸ
τὸν ναὸ τῆς Εὐαγγελιστρίας, (1996).
Χορὸς
τοῦ Ἅη-Γιώργη στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας.
Οἱ Νεστανιώτισσες μὲ τὶς παραδοσιακὲς
φορεσιές τους στὸ χοροστάσι «Ἁλώνι
τοῦ Παπαγιάννη», (2012).
Στολισμὸς
τῆς ποιμενικῆς γκλίτσας μὲ ἀγριοσέλινο
καὶ ἄνθη πάνω στὸ βράχο τοῦ Γουλᾶ.
Στὸ βάθος διακρίνεται ἡ Μαντινειακή
πεδιάδα καὶ ἡ οροσειρά τοῦ Μαινάλου,
(2008).
Πρῶτος
χορὸς τῆς Ἄνοιξης μὲ τὶς σελινοστολισμένες
γκλίτσες στὰ χέρια, «μὲς στοῦ Γουλᾶ
τ' ἁλώνι». Στὸ βάθος διακρίνεται τὸ
ὄρος Ἀρτεμίσιο, (2008).
Οἱ τελεστές, φορώντας τὶς «πουκαμίσες» καὶ μὲ τὶς σελινοστολισμένες γκλίτσες στὸ χέρι χορεύουν στὸ ἁλώνι τοῦ Γουλᾶ. Ἡ
παραδοσιακὴ πουκαμίσα φτιαγμένη ἀπὸ
πανὶ ὑφασμένο στὸν ἀργαλειὸ καὶ
ραμμένη ἀπὸ τὶς Νεστανιώτισσες
μοδίστρες, φοριέται σήμερα πάνω ἀπὸ
τὰ ροῦχα καὶ ἀποτελεῖ τὴ βασικὴ
παραδοσιακὴ ἀνδρικὴ ἐνδυμασία, (1993).
Τραγούδι
καὶ χορὸς ἀποτελοῦν δυὸ βασικὰ
στοιχεῖα τοῦ ἐθίμου τοῦ Ἅη-Γιώργη
στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας. Ἐδῶ οἱ «Ἀγιωρῆτες»,
ὅπως αὐτοαποκαλοῦνται, τραγουδοῦν
καθὼς ἡ πομπὴ κατέρχεται στὸ χωριό,
(1996).
Ἡ
πομπὴ του Ἅη - Γιώργη στὴ Νεστάνη
Ἀρκαδίας καθὼς τραγουδᾶ στὶς σκάλες
τοῦ μοναστηριούῦ (1995).
Μὲ
τὶς σελινοστολισμένες γκλίτσες στὰ
χέρια, ποὺ τὶς ἀποκαλοῦν καὶ «Μάηδες»,
οἱ Νεστανιῶτες τελεστὲς τοῦ η Γιώργη
τραγουδοῦν καθὼς ἡ πομπὴ κατέρχεται στὸ χωριό, (1995).
