Πέμπτη 7 Μαΐου 2020

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ - «Μωρ’ γειτόνισσες»







ΜΩΡ’ ΓΕΙΤΟΝΙΣΣΕΣ
Μωρ’ γειτόνισσες, γειτονοποῦλες
γιὰ δὲ βγαίνουτε, γιὰ δε λαλεῖτε,
τώρα πάω καὶ γώ, τώρα ξεβγαίνω
ἀπ᾿ τὰ σπίτια μου κι ἀπ᾿ τὶς αὐλές μου.



Σχολιασμός:
Τὸ τραγούδι ἀκουγόταν τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ νύφη στολισμένη, ὑποβασταζόμενη ἀπὸ τὸν πατέρα της, ἐξερχόταν τῆς πατρικῆς οἰκίας. Τὸ τραγουδοῦσαν ἐξ ὀνόματός της οἱ γυναῖκες, φίλες καὶ συγγενεῖς. Ἡ στιγμὴ γιὰ τὴ νύφη ἦταν σημαντικὴ, ἀφοῦ ἀποχωριζόταν ὅλα ὅσα ὣς τώρα τῆς ἦταν οἰκεῖα. Σπίτι, φίλες, γειτονιά, γονεῖς, ἀδέλφια, ἀποτελοῦσαν παρελθὸν τώρα γι’ αὐτὴν καὶ ἕνας νέος ρόλος ἀνοιγόταν μπρός της· ρόλο ποὺ ἔπρεπε νὰ ἀφομοιώσει καὶ νὰ «παίξει» μὲ ἐπιτυχία.
Ὁ G. Saunier, σχολιάζοντας τὸ τραγούδι, μεταξὺ ἄλλων, λέει: Αὐτὸ τὸ θέμα, πολὺ διαδεδομένο στὴν Ἑλλάδα, ἐπιτρέπει σὲ κάποιον νὰ ἐκτιμήσει τὸν βαθμὸ ἀλληλεγγύης τῆς γειτονιᾶς, καὶ κατ’ ἐπέκταση τοῦ χωριοῦ, ἐπειδὴ τοὺς κάνει νὰ μοιραστοῦν τὴν εὐθύνη τῆς οἰκογένειας, τὴν ὁποία τὰ τραγούδια προσποιοῦνται ὅτι καταγγέλουν. Ὅμως, ἐνῶ ἡ διαμαρτυρία τῆς νύφης ἔχει νόημα καὶ διαθέτει οὐσιαστικὴ βάση στὸ ἐσωτερικὸ τῆς οἰκογένειας, ἀφοῦ θυμίζει ὅτι ὁ γάμος εἶναι ἀποκλειστικὰ τὸ ἀποτέλεσμα τῆς θέλησης καὶ τῆς πρωτοβουλίας τῶν γονέων, δὲν συμβαίνει τὸ ἴδιο μὲ τὸ γειτονικὸ περιβάλλον, τὸ ὁποῖο εἶναι ξένο πρὸς τὴν ἀπόφαση. Ἡ ἐπίπληξη παρ’ όλα αὐτὰ δὲν στερεῖται νοήματος· ἔχει χάσει τὴν ἄμεση ἀξία, ποὺ εἶχε ὅταν περιοριζόταν στὴν οἰκογένεια, κι ἔχει γίνει ἡ ἔκφραση –δηλαδὴ κάτι παραπάνω ἀπὸ σύμβολο– μιᾶς ἠθικῆς ἀλληλεγγύης. Ἡ ἀλληλεγγύη ποὺ ἑνώνει τοὺς κατοίκους ἑνὸς χωριοῦ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα ὅτι τοὺς ἀφοροῦν οἱ πράξεις τοῦ καθενὸς ξεχωριστὰ ὅσο καὶ οἱ προσωπικὲς πράξεις τους, ἀκριβῶς ὅπως βλάπτονται ἀπὸ τὶς δοκιμασίες καὶ τὰ πένθη τῶν γειτόνων τους ὅσο καὶ ἀπὸ τὶς δικές τους δοκιμασίες.1
Παραλλαγὲς τοῦ τραγουδιοῦ συναντᾶμε σὲ ἀρκετὰ μέρη τῆς Πελοποννήσου. Παραθέτω τὴν παραλλαγὴ ἀπὸ τὰ Βάρβουρα Κυνουρίας:
Ἔχετε γειὰ γειτόνισσες, καὶ σεῖς γειτονοποῦλες
κ’ ἐγὼ πά’ σ’ ἄλλη γειτονιὰ καὶ πάω σ’ ἄλλη ρούγα
νὰ κάμω ἄλλες γειτόνισσες κι ἄλλες γειτονοποῦλες.2
Ἀλλὰ καὶ τὴν παραλλαγὴ ἀπὸ τὴν Ἄνω Κλειτορία Καλαβρύτων:
Μώρ’ καλές, μώρ’ κακές, μώρ’ καλὲς γειτόνισσες
μώρ’ καλὲς γειτόνισσες γιατί μ’ ἀποχωρίζεται
(ν)ἀπὸ τὴ μανούλα μου κι ἀπ’ τὶς ἀδελδοῦλες μου.3



Σημειώσεις:

1. Saunier Guy, Ἑλληνικὰ δημοτικὰ τραγούδια, Συναγωγὴ μελετῶν (1968-2000), μετ. Ἰφιγένεια Μποτουροπούλου, Ἵδρυμα Κώστα καὶ Ἑλένης Οὐράνη, Ἀθήνα 2002.
2. Λαογραφία Β’, 401.
3. Κέντρον Ἐρεύνης τῆς Ἑλληνικῆς Λαογραφίας (ΚΕΕΛ) 1838, 36.





Πηγὴ πληροφοριῶν:

Παναγιώτης Καρώνης, ΝΑ ῾ΝΑΙ Η ΝΥΦΗ ΤΡΥΓΟΝΑΚΙ ΚΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ - Ὁ γάμος στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρό, Ἐκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ, Πάτρα 2018.
Video: Τραγουδάει ἡ Νεστανιώτισσα Κωνσταντίνα Καρώνη.
© Copyright: Παναγιώτης Καρώνης 2018 καὶ Ἐκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου