Σάββατο 25 Αυγούστου 2018

Παρουσιάστηκε στη Νεστάνη το βιβλίο: «ΝΑ ῾ΝΑΙ Η ΝΥΦΗ ΤΡΥΓΟΝΑΚΙ ΚΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ - Ὁ γάμος στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρὸ»





Παρουσίαση στη Νεστάνη
Κοινοτικό Μέγαρο Νεστάνης (12/08/2018)
Παρουσιάστηκε το βράδυ της Κυριακής 12 Αυγούστου 2018 στο Κοινοτικό Μέγαρο Νεστάνης, το βιβλίο με τίτλο «ΝΑ ῾ΝΑΙ Η ΝΥΦΗ ΤΡΥΓΟΝΑΚΙ ΚΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ - Ὁ γάμος στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρὸ» του Παναγιώτη Καρώνη, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ.
Το βιβλίο παρουσίασαν:
Αικατερίνη Λύγκουρα, κοινωνική ανθρωπολόγος, εθνολόγος-λαογράφος
και ο συγγραφέας Παναγιώτης Καρώνης.
Προλόγισε η φιλόλογος Μαίρη Σιδηρά.
Χαιρετισμό απεύθυναν ο Δήμαρχος Τριπόλεως κ. Δημήτριος Παυλής, ο Αντιπεριφερειάρχης Πελοποννήσου κ. Γεώργιος Ρουμελιώτης και ο Πρόεδρος τοῦ Προοδευτικού Συλλόγου Νεστάνης Σταύρος Παπασταύρου.
Το βιβλίο παρουσιάστηκε υπό την αιγίδα του Δήμου Τρίπολης και του Προοδευτικου Συλλόγου Νεστάνης.



Εισήγηση της Αικατερίνης Λύγκουρα
Παρουσίαση του βιβλίου του Παναγιώτη Καρώνη
«Να’ ναι η νύφη τρυγονάκι κι ο γαμπρός περιστεράκι».
Με χαρά και συγκίνηση σας καλησπερίζω και εγώ. Συγκίνηση γιατί βρίσκομαι μαζί με συγχωριανούς, συγγενείς και φίλους στην αγαπημένη Νεστάνη, την ιδιαίτερη πατρίδα της μητέρας μου και χαρά γιατί ο Παναγιώτης ο Καρώνης μου έκανε την τιμή να συμμετέχω στην παρουσίαση του νέου του βιβλίου, που έρχεται επάξια να προστεθεί στα εξαιρετικά προηγούμενα έργα του με θέματα από τη Λαογραφία της Νεστάνης.
Το βιβλίο που σήμερα ξεκινάει το αναγνωστικό του ταξίδι και σας συστήνουμε, είναι ένα πόνημα και κατάθεση ψυχής του δημιουργικού συμπατριώτη μας και συνειδητοποιημένου κοινωνού της παράδοσης του τόπου μας, του Παναγιώτη Καρώνη. Πρόκειται για μία παρουσίαση του τρόπου που γινόταν ο γάμος στην παραδοσιακή κοινωνία της Νεστάνης κάπου στα τέλη του 19 ου αιώνα και τις αρχές του 20ού έως και τη δεκαετία του 1970, στην οποία ο συγγραφέας ανιχνεύει ακόμη κάποια παραδοσιακά στοιχεία του παρελθόντος στα έθιμα και την τελετουργία του γάμου. Βασίζεται σε έρευνα δεκαετιών του συγγραφέα και συστηματική συλλογή προφορικών μαρτυριών και σχετικού οπτικού υλικού, όπως και σε ηχογραφήσεις παραδοσιακών τραγουδιών του γάμου που επιμελήθηκε ο ίδιος.
Η έρευνα του συγγραφέα και το αποτέλεσμά της καλύπτει σφαιρικά το θέμα: Κατ’ αρχάς περιγράφει πλήρως τη διαδικασία του παραδοσιακού γάμου, παρακολουθώντας όλα τα στάδιά του, το τελετουργικό του, τα έθιμα και τις συμβολικές πρακτικές που τον πλαισιώνουν. Μας μεταφέρει τις αντιλήψεις και τις αναμνήσεις των προπατόρων μας, τις αρχές τους και τα βιώματά τους, τα πρότυπα και τις πρακτικές τους, τους κανόνες και τις εξαιρέσεις τους, τις προσωπικές τους εμπειρίες και τα προσωπικά τους σχόλια επάνω σε αυτές.
Ταυτόχρονα, όμως, πλαισιώνει αυτές τις αναμνήσεις και τις περιγραφές με εικόνες και ήχους, αναπόσπαστα τμήματα της βίωσης ενός κοινωνικού γεγονότος που είναι ταυτόχρονα είδος τελετουργίας. Μέσα στις εικόνες που μας παραθέτει ο Παναγιώτης, μπορούμε να ανιχνεύσουμε σχέσεις ανθρώπων, κανόνες και 1κοινωνικές ισορροπίες: για παράδειγμα, η σειρά και η θέση με την οποία ποζάρουν οι συγγενείς για να ληφθεί η αναμνηστική φωτογραφία του γάμου αποκαλύπτει τις ιεραρχίες μεταξύ των μελών της οικογένειας. Ή ακόμη, ανακαλύπτουμε ότι τα στάδια του γάμου που επιλέχθηκαν τότε για να φωτογραφηθούν, είναι στην πραγματικότητα αυτά που θεωρούνταν ως σημαντικά σε συμβολικό επίπεδο (για παράδειγμα, η έξοδος της νύφης από το πατρικό σπίτι ως αποχωρισμός της από την παλιά της εστία και ταυτότητα. Η φωτογραφία της στέψης, της τελετουργικής ένωσης του ζευγαριού. Η φωτογραφία του ζευγαριού στο σπίτι του γαμπρού μετά τον γάμο και το μέλωμα της νύφης, δηλαδή μετά την υποδοχή της από την πεθερά της στο νέο της σπιτικό και τη νέα της οικογένεια. Στις εικόνες που συγκέντρωσε ο Παναγιώτης μπορούμε να ανιχνεύσουμε συμβολισμούς που αναδεικνύουν τις λειτουργίες του γάμου, όπως ο στολισμός της νύφης που τονίζει την ομορφιά, την υγεία και τη γονιμότητά της, αλλά και προβάλλει το κύρος της οικογένειάς της και της οικογένειας του γαμπρού που μερίμνησε για τα απαραίτητα προς τη νύφη δώρα· το κράτημα του μπράτσου της νύφης από τον πατέρα της και τον αδελφό της ή τον θείο της κατά την έξοδο από το πατρικό της σπίτι, δηλαδή από τις κυρίαρχες ανδρικές φιγούρες της πατριαρχικής οικογένειας, ενώ μετά τη στέψη το κράτημά της από τον γαμπρό, τη νέα ανδρική ηγετική για εκείνη φιγούρα· η παιδική συνοδεία της νύφης που στην πραγματικότητα επιδιώκει να μεταφέρει στη νύφη τη δύναμη της τεκνοποιίας· και πολλές άλλες εικόνες που τεκμηριώνουν τη συμβολική διάσταση του γάμου.
Και βέβαια, όπως ανέφερα προηγουμένως, ο Παναγιώτης επέλεξε να πλαισιώσει την περιγραφή του γάμου της Νεστάνης και με τον ήχο του, τα τραγούδια του. Μουσική τραγουδισμένη από φωνές, όπως έτσι κυρίως φωνητική είναι κατά παράδοση η μουσική της Νεστάνης, τραγουδισμένη από μέλη της κοινότητας, που μετατρέπουν τον αναγνώστη σε ακροατή, αλλά και κοινωνό της έμψυχης έκφρασης των όσων διάβασε. Οι φωνές είναι που μεταφέρουν τον παλμό της παραδοσιακής κοινότητας, των ανθρώπων που βιώνοντας την παράδοση την διατήρησαν και την εξέλιξαν. Οι φωνές είναι που μοιράζονται μαζί μας τον τρόπο που τα τραγούδια, μέσα από τους στίχους, εξύψωσαν τον έρωτα και στόλισαν τον γάμο με γονιμικούς συμβολισμούς· θαύμασαν την ομορφιά και γονιμότητα της νεότητας· μυθοποίησαν ιστορίες αγάπης του τόπου· εξέφρασαν ανείπωτα συναισθήματα· περιέγραψαν ιστορίες ανεκπλήρωτου έρωτα, εκτονώνοντας τον κρυμμένο καημό· προειδοποίησαν για τις κακοτοπιές, περιγράφοντας τα παθήματα άλλων. Και ουσιαστικά μας καλούν να βιώσουμε και εμείς ακουστικά τα όσα βίωσαν οι ίδιοι και οι ίδιες.
Το ύφος γραφής του Παναγιώτη είναι ποικιλότροπο: μεστό και ταυτόχρονα δροσερό, καθώς συνδυάζει τη στιβαρότητα της τεκμηρίωσης, με τη λογοτεχνική γλαφυρότητα, τη ζωντάνια της ανάκλησης των βιωμάτων των νεστανιωτών και του ιδίου, την αμεσότητα της αναφοράς στο συναισθηματικό επίπεδο. Το γεγονός ότι ο συγγραφέας συχνά μοιράζεται τις σκέψεις του με τους αναγνώστες του σε πρώτο ενικό ή πληθυντικό πρόσωπο, δημιουργεί μια αμεσότητα που στρώνει το έδαφος της ανάγνωσης διαυγές και ευχάριστο. Η αμεσότητα επιτείνεται όταν χρησιμοποιεί παροιμίες, δίστιχα και τραγούδια, για να συνδέσει μία πληροφορία που παραθέτει με τα βιώματα, τις προσωπικές εμπειρίες και τον προφορικό τρόπο που ο αναγνώστης ενσαρκώνει την κοινή αντίληψη των πραγμάτων.
Συχνά γίνεται αναφορά σε πτυχές και ιδέες σχετικές με τον γάμο στην αρχαιότητα, η οποία δεν στοχεύει σε μία επιπόλαιη σύνδεση με το παρελθόν, αλλά σε μια γόνιμη επισκόπηση της αντίληψης αρχαίων Ελλήνων στοχαστών και ποιητών περί του γάμου και περιγραφή ποικίλων πτυχών του θεσμού στην αρχαιότητα. Οι ιδέες και συνήθειες μιας άλλης εποχής αναδεικνύουν τον κοινοτικό χαρακτήρα του γάμου. Ο γάμος δεν είναι μόνο παράμετρος της ιδιωτικής ζωής ενός ανθρώπου. Είναι πτυχή της κοινοτικής ζωής ενός πολίτη, κοινωνικός και πολιτικός θεσμός που εισχωρεί στο επίπεδο της οργάνωσης της κοινότητας.
Αλλά πέρα από αυτό μας θυμίζει ότι ο γάμος από την αρχαιότητα ήταν περίσταση κοινής χαράς, που έδινε την έγκριση της κοινότητας για την ένωση δύο ανθρώπων και οικογενειών. Και βέβαια, όλα αυτά με την υπόκρουση της μουσικής, τη συνοδεία του χορού, τη συνεστίαση, εκδηλώσεις χαράς που συνέβαλαν στην σύσφιξη των δεσμών των μελών της κοινότητας. Διατρέχοντας σύντομα τα κεφάλαια του κυρίως μέρους του βιβλίου, ξεκινώ από το πρώτο, που αναφέρεται στο ΠΡΟΞΕΝΙΟ: στην πρακτική του προξενιού βλέπουμε ξεκάθαρα το βαθμό στον οποίο ο γάμος ήταν θέμα της ευρύτερης 3οικογένειας και της κοινότητας και όχι μόνο του ζεύγους ή των γονέων. Όπως μας πληροφορεί ο Παναγιώτης, τη διεκπεραίωση του προξενιού -της ένωσης δύο νέων όπως τη σχεδίασαν οι δικοί τους- αναλάμβανε συνήθως ένα συγγενικό πρόσωπο. Ήταν συχνό το φαινόμενο ο προξενητής να είναι άνδρας, γιατί είχε πρόσβαση στο καφενείο, κατεξοχήν χώρο συνάντησης, συναναστροφής, χώρο κοινό, χώρο κοινοτικό με την έννοια της αλληλεπίδρασης σε ένα κοινωνικό σύνολο. Σε έναν επιτυχημένο γάμο συντελούσαν συγγενείς, φίλοι και συγχωριανοί. Ήταν μέριμνα της κοινότητας για την κοινότητα, για την ομαλή λειτουργία της και τη διαιώνισή της.
Το επόμενο κεφάλαιο: ΤΡΩΝΕ ΤΙΣ ΚΟΤΕΣ: ο συγγραφέας μας εξηγεί τι σημαίνει αυτή η χαριτωμένη φράση, που στην ουσία αναφέρεται στο πρώτο κοινό γεύμα των δύο οικογενειών των μελλόνυμφων, μετά τη συμφωνία του προξενιού. Ένα γεύμα επισφραγίζει την επίτευξη μιας κοινωνικής διάδρασης, τη νέα γνωριμία, τη συμφωνία, τη χαρά, τον αποχωρισμό, την ευχαριστία, τη γιορτή, το καλωσόρισμα. Και πολλές φορές οι τροφές που παρατίθενται στο τραπέζι έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Αυτό καλώ να το ανακαλύψετε διαβάζοντας αυτό το τμήμα του βιβλίου.
Στο επόμενο κεφάλαιο περιγράφεται η διαδικασία και το τελετουργικό του αρραβώνα, που δεν είναι στην ουσία ένωση, αλλά συμβολική υπόσχεση, για την ένωση του ζευγαριού. Ξεκινάει και τελειώνει με πομπή της οικογένειας του γαμπρού προς και από το σπίτι της νύφης. Η πομπή είναι ένα στοιχείο που σε πολλά δρώμενα προσδίδει τελετουργικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης παίρνει μια ενδιαφέρουσα εξήγηση του όρου «αρραβώνας», την οποία αφήνω στο χέρι σας να τη διαβάσετε. Επίσης, το κεφάλαιο αυτό μας αποκαλύπτει τη σημασία συμβόλων του γάμου, όπως του στρογγυλού σχήματος των βερών. Και βέβαια, να και τα πρώτα τραγούδια ad hoc, δηλαδή, επί τούτω, για το σκοπό που τραγουδιούνται.
Στο κεφάλαιο «Πίττες» παρακολουθούμε τη διαδικασία παρασκευής των ψωμιών του γάμου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περιγραφή εθίμων που έχουν εκλείψει, καθώς άλλαξαν οι συνθήκες διαβίωσης στο χωριό, όπως τελετουργική μεταφορά, από την κρήνη, του νερού που θα χρησιμοποιούσαν στο ζύμωμα των πιττών και στο λούσιμο των νεόνυμφων. Με την αφορμή αυτή λοιπόν, ο Παναγιώτης Καρώνης μας δίνει και πληροφορίες για την εξέλιξη, όπως είπα, των συνθηκών διαβίωσης στο χωριό, όπως την υδροδότηση των σπιτιών, ή την εξέλιξη στην επεξεργασία των πρώτων υλών διατροφής, για παράδειγμα το πέρασμα από τους νερόμυλους, στους βενζινοκίνητους και ηλεκτροκίνητους μύλους. Σταθείτε ιδιαιτέρως στο περίτεχνο στόλισμα των πιττών με τα σύμβολα γονιμότητας και ευγονίας, σύμβολα που εμφανίζονται και σε φορεσιές, σε κοσμήματα και τραγούδια σε διάφορες παραδόσεις του ελλαδικού χώρου.
«Προίκα – προικιά», το κεφάλαιο που αναφέρεται στα έθιμα της προίκας στη Νεστάνη και στη λειτουργία της προίκας και την εξέλιξή της ανά τους αιώνες στον ελλαδικό χώρο. Βιος, γη και χρήματα που άλλοτε λειτουργούσαν ως «καπάρο» και άλλοτε ωραιοποίησαν τον τίτλο τους σε «εξασφάλιση του μέλλοντος του ζευγαριού», άλλοτε ως «συναλλαγή» και άλλοτε ως «δώρο». Ακόμα κι εκεί στα μικρά γράμματα, στις υποσημειώσεις, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να πάρει πληροφορίες που του διευρύνουν την εικόνα του θέματος που διαβάζει: για παράδειγμα, θα πληροφορηθεί για τη μεγάλη σημασία που έχουν τα προικοσύμφωνα στην εργασία των λαογράφων· ή θα απολαύσει τους μύθους και τις δεισιδαιμονίες που έχουν κάνει τά κορίτσια της παντρειάς να ανησυχούν μήπως η νυφίτσα χαλάσει τα στοιβαγμένα υφαντά της προίκας τους. Θα βρει απάντηση στο ερώτημα «τί κοινό έχει η πομπή μεταφοράς της προίκας με ένα φουσάτο, μια μεσαιωνική μονάδα στρατού! Και επιστρέφοντας στο κυρίως κείμενο θα παρατηρήσει ότι η πομπή της προίκας και η φωνητική μουσική συνοδεία της διατρέχει τους αιώνες, δίνοντας στη διαδικασία τελετουργικό χαρακτήρα.
Οι κουμπάροι είναι οι πρωταγωνιστές του επόμενου κεφαλαίου και βεβαίως κάθε γάμου. Πριν ξεκινήσει ο συγγραφέας να μιλήσει για το ρόλο των κουμπάρων και τις υποχρεώσεις τους, νύσσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη με την ετοιμολογία της λέξης κουμπάρος. Τα καλέσματα, η προσφορά του γαμήλιου δώρου και οι δεισιδαιμονίες που τη συνοδεύουν υπενθυμίζουν στο αντίστοιχο κεφάλαιο το σημαντικό ρόλο της προσωπικής επαφής στη διαρκή ανανέωση και πραγμάτωση των σχέσεων συγγένειας και φιλίας στο κοινωνικό περιβάλλον του χωριού.
Οι κινάδες, το προγαμιαίο γλέντι στα σπίτια των μελλόνυμφων, σηματοδοτούν την έναρξη του σταδίου του αποχωρισμού από την πατρική οικία, ειδικά για τη νύφη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το κεφάλαιο που αναφέρεται στο αμπόδεμα, το μάτιασμα και τα μάγια, τα οποία πρέπει να αποφευχθούν επίσης με μαγικές ενέργειες, προκειμένου το ζευγάρι να ξεκινήσει χωρίς αρνητική ενέργεια τον κοινό βίο του.
Θα μπορούσα να εντάξω στην ίδια κατηγορία ενεργειών και το λούσιμο των μελλόνυμφων, που έτσι τελετουργικά εξαγνίζει το σώμα και το προετοιμάζει για το ντύσιμο με τα ρούχα και τα στολίδια του γάμου, το οποίο περιγράφεται στα επόμενα δύο κεφάλαια.
Το κεφάλαιο της «Γαμήλιας πομπής και τελετής» είναι πραγματικά μια γραπτή αναπαράσταση των γεγονότων αυτών. Οι αναφορές σε όλα τα έθιμα και τα συναισθήματα που συνόδευαν το κάθε στάδιο της τελετουργίας διδάσκουν στους νεότερους και -μπορώ εύκολα να φανταστώ- πως ανακαλούν συγκινητικές αναμνήσεις σε πολλούς από εσάς που βρίσκεστε εδώ μαζί μας απόψε. Και βέβαια, η επί τόπου αναφορά των τραγουδιών που συνόδευαν το τελετουργικό της πομπής πριν και μετά το γάμο, δίνει στον αναγνώστη ένα χάρτη γεγονότων πάνω στον οποίο θα τοποθετήσουν νοητά τα τραγούδια που θα ακούσουν από το cd που συνοδεύει το βιβλίο.
Με «Το γλέντι, την πρώτη νύχτα του γάμου» και τα «Πιστρόφια», ολοκληρώνεται η περιγραφή του γάμου.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στα τραγούδια του γάμου. Με μια σφαιρική προσέγγιση παρουσιάζονται ως μουσικό είδος αποτυπωμένο σε παρτιτούρες και ως λειτουργικές μουσικές πρακτικές μέσα στο αντίστοιχο κάθε φορά πλαίσιό τους, δηλαδή στην αντίστοιχη περίσταση και τόπο στον οποίο τραγουδιούνται. Και βέβαια, καθώς ο συγγραφέας είναι και τελεστής, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις και τα δρώμενα του τόπου και τραγουδώντας τα τραγούδια του, μεταφέρει τα συναισθήματα που εκφράζει σε κάθε περίσταση το τραγούδημά τους, τη λειτουργία του και τον τρόπο που το από κοινού τραγούδημα ενισχύει τη συνείδηση των τελεστών ως μέλη της ίδιας κοινότητας.
Με μια σύντομη αναφορά θα ήθελα να δώσω το στίγμα της ματιάς με την οποία από την πλευρά μου πλαισίωσα εισαγωγικά το έργο του Παναγιώτη Καρώνη, που σήμερα σας συστήνουμε. Προσπάθησα να τονίσω το πόσο σημαντικός ήταν ο γάμος και η συγγένεια αγχιστείας για την οργάνωση και τη συνοχή των παραδοσιακών κοινοτήτων. Ο γάμος δημιουργούσε, οργάνωνε και διατηρούσε σχέσεις μεταξύ των οικογενειών της κοινότητας, σχέσεις κοινωνικές, οικονομικές, σχέσεις που οργάνωναν το χώρο και τον χρόνο των μελών της κοινότητας. Θέλησα, επίσης, να δείξω με ποιόν τρόπο τα μέλη της διδάσκονταν και διατηρούσαν αυτή η οργάνωση. Και η απάντηση είναι μέσω της τελετουργίας. Το τελετουργικό του παραδοσιακού γάμου είχε τη συμβολική δύναμη να διδάξει στους νεόνυμφους ποιά είναι η κατά κανόνα νέα τους κοινωνική θέση, οι νέες σχέσεις που θα αναπτύξουν με τους συγγενείς, οι νέες υποχρεώσεις και δικαιώματα. Και βέβαια, το τελετουργικό είχε τη δύναμη να διατηρήσει αυτά τα διδάγματα, επιτελώντας τα κάθε φορά με τον ίδιο τρόπο.
Κλείνοντας, με συγκίνηση θέλω να μοιραστώ μαζί σας, ότι κάποια από τα τραγούδια που συμπεριλαμβάνονται στο cd του βιβλίου, μού τραγουδούσε όταν ήμουν παιδί η γιαγιά μου -η Σωτήρα του «Καρούπη»,1 η σύζυγος του Ιωάννη Παπαγιάννη, του γένους Καραμήτου- και κατάφερνε με το νεστανιώτικο τραγούδημά της να μεταμορφώνει το κοινό μας δωμάτιο στη Θεσσαλονίκη άλλοτε σε κατάμεστο αλώνι με 3 γύρους το χορό κι άλλοτε σε χωριάτικη γωνιά, ζεστή από τη φωτιά και τις φωνές που τραγουδούν. Τέτοια είναι η δύναμη αυτών των τραγουδιών.
Από αυτό το βήμα ευχαριστώ πολύ τον Παναγιώτη που μου έκανε την τιμή να συμμετέχω στο πολύτιμο έργο του. Και το χαρακτηρίζω έτσι, γιατί πολύτιμο δεν είναι μόνο το περιεχόμενο ενός θησαυρού, αλλά και η ανάδειξη του τρόπου χρήσης του.
Νεστάνη Αρκαδίας, 12 Αυγούστου 2018,
Αικατερίνη Λύγκουρα, κοινωνική ανθρωπολόγος, εθνολόγος-λαογράφος

Σημειώσεις

1 παρατσούκλι του παππού μου Ιωάννη Παπαγιάννη




Προλόγισμα της Μαίρης Σιδηρά
Νεστάνη 12.8.18
Ζωγράφος, σκηνογράφος και εικονογράφος, λαογράφος, συλλέκτης, κοινωνικός ανθρωπολόγος, θεωρητικός φιλόλογος, ο Παναγιώτης Καρώνης, γέννημα θρέμμα Νεστανιώτης, ακολουθεί τον δρόμο ενός Κωστή Παπαγιώργη, τον δρόμο δηλαδή του αυτοδίδακτου μελετητή, αυτάρκη, σημαντικού και πρωτότυπου χάρη στη χρόνια πρωτογενή έρευνα, τη συστηματική χαρτογράφηση και αξιοποίηση της βιβλιογραφίας, τη μεθοδολογία των βιβλίων του, το προσωπικό συγγραφικό ύφος και την αισθητική των εκδόσεων που υπογράφει ως συγγραφέας και ερευνητής – επιμελητής και ζωγράφος.
Το 2011 κυκλοφορεί το δίγλωσσο λεύκωμα Η ιεροτελεστία της Άνοιξης. Χορός και πομπή του Αη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας. Ακολουθούν: 2013, Τα τραγούδια της Νεστάνης, 2014, Ο μύθος του Δράκουλα στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο, 2016, Πριάπεια & Σατυρικά. Δημοτικά Γαμοτράγουδα, 2017, Κινηματογραφικά σχόλια. Κείμενα για 127 ταινίες, Μάιος 2018, τα Λιανοτράγουδα. Ερωτικά δημοτικά δίστιχα και γυρίσματα και Αύγουστος 2018 το Να ’ναι η νύφη τρυγονάκι κι ο γαμπρός περιστεράκι, με υπότιτλο Ο γάμος στη Νεστάνη Αρκαδίας μια φορά κι έναν καιρό, βιβλίο που αποτελεί και την αιτία της θερινής μας σύναξης. Σταθερός στην εκδοτική του στέγη, καθώς όλα τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις πατρινές εκδόσεις Το Δόντι, ενώ η Ιεροτελεστία… και ο Δράκουλας… εκδίδονται σε συνεργασία του εν λόγω οίκου και της Εταιρείας Κοινωνικής Δράσης και Πολιτισμού Κοινοτοπία.
Ο Παναγιώτης Καρώνης αντιπροσωπεύει μια ιδιότυπη, λόγω σπανιότητας στις μέρες μας, περίπτωση συναίρεσης του καλλιτεχνικού και πνευματικού στοιχείου, τόσο ως εκδηλωμένη στα βιβλία του έκφραση όσο και ως εσώτατη αφόρμηση, ως το πυρακτωμένο υλικό μιας φύσης ποιητικής, ικανής, δηλαδή, να ποιήσει με αρμονία τους πλανήτες της και να σχεδιάσει τη διαδρομή τους. Η πρώτη ύλη, η ακάματη, ως φαίνεται, έμπυρη ύλη, αναδεύει την εκστατική του αγάπη για τον τόπο του, την αρκαδική Νεστάνη. Προφανώς η ομφάλια σχέση του με τα γενέθλια χώματα είναι αυτή που τον «γήτεψε» με τα κελεύσματά της, ωθώντας τον από την εφηβεία του να καταμετρά τα μελωδικά της φανερώματα, να αιχμαλωτίζει, με φακό και λόγο, την παραδοσιακή της στάση, να αντιμετωπίζει τους ανθρώπους της ως μέλη ενός αγαθού θιάσου, άγγελοι μοναδικότητας σ’ ένα σύμπαν συνηθειών που απαθανατίζει αξεδιάλυτα και την ανάγκη και τη χαρά.
Ο ίδιος, ωστόσο, δεν αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο της παράδοσης, όντας τέκνο μιας σύγχρονης ευαισθησίας και κουλτούρας. Γνώστης των περιόδων και των ρευμάτων, λάτρης του εικαστικού αφαιρετικού εξπρεσιονισμού, τέρπεται βαθιά με τον Όμηρο, τον Ντύλαν Τόμας, τους μπιτ ποιητές, τον Ιωάννη Κακριδή και βέβαια με το δημοτικό τραγούδι, για να αναφερθώ λειψά και ενδεικτικά στα αναγνωστικά του χιλιόμετρα.
Σήμερα, εδώ, βρίσκομαι κυρίως ως ένας άνθρωπος που διαθέτει το πλεονέκτημα της φιλίας με τον Παναγιώτη Καρώνη και που μπορεί από πρώτο χέρι, ανεπεξέργαστα, θα λέγαμε, να προλογίσει τον ίδιο. Θεωρώ, λοιπόν, πως μέσω της Νεστάνης, ο Π. Καρώνης κατέκτησε τον δικό του κρίκο στην ελληνόφωνη πνευματική αλυσίδα, αλλά και η Νεστάνη, μέσω της έρευνας και των βιβλίων του συντοπίτη σας, κέρδισε μία αξιόλογη θέση στα κυριότερα λαογραφικά μουσεία, ιδρύματα και θεματικές βιβλιοθήκες της χώρας μας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο ποιητής, μελετητής και αρθρογράφος Παντελής Μπουκάλας στην περίοπτη έκδοση Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι – Πιάνω γραφή να γράψω συμπεριλαμβάνει σε δύο διαφορετικούς τόμους (τ. 1, Άγρα, 2016 και τ. 2, Άγρα, 2017) πέντε λήμματα από τα Τραγούδια της Νεστάνης, με σαφή βιβλιογραφική αναφορά.
Επισημαίνοντας, συγχρόνως, πόσο δυσχερές είναι να προτάξει κάποιος μία από τις δημιουργικές του γλώσσες, κλείνω με μία όψιμη εμπειρία μου από τον Παναγιώτη. Τέλη του Ιουνίου που μας πέρασε, βρέθηκα σε βάφτιση στα Πιάνα Μαινάλου. Θέλοντας να κάνω την έκπληξή μου, πήρα τον Παναγιώτη τηλέφωνο από την πλατεία Άρεως στην Τρίπολη. Πού βρίσκεσαι, Παναγιώτη; ρωτώ πρώτη. Στην ωραία και αιώνια Αρκαδία, μου απάντησε.
Σας ευχαριστώ πολύ.
















Τρίτη 7 Αυγούστου 2018

Βιβλιο-Παρουσίαση (Πρόσκληση)








Οἱ Ἐκδόσεις «Τὸ Δόντι», ὁ Δῆμος Τρίπολης καὶ ὁ Προοδευτικὸς Σύλλογος Νεστάνης σᾶς προσκαλοῦν στὴν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Παναγιώτη Καρώνη 
 
ΝΑ ῾ΝΑΙ Η ΝΥΦΗ ΤΡΥΓΟΝΑΚΙ
ΚΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ
Ὁ γάμος στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρὸ

Τὸ βιβλίο παρουσιάζουν
ἡ Αἰκατερίνη Χ. Λύγκουρα, κοινωνικὴ ἀνθρωπολόγος, λαογράφος-ἐθνολόγος
καὶ ὁ συγγραφέας Παναγιώτης Καρώνης
Κυριακὴ 12 Αὐγούστου 2018, ὥρα 20:30 στὸ Κοινοτικὸ Μέγαρο Νεστάνης



Παρασκευή 3 Αυγούστου 2018

ΝΑ ῾ΝΑΙ Η ΝΥΦΗ ΤΡΥΓΟΝΑΚΙ ΚΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ - Ὁ γάμος στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρὸ





Συγγραφή: Παναγιώτης Καρώνης

Εἰσαγωγή: Κατερίνα Λύγκουρα, κοινωνικὴ ἀνθρωπολόγος, λαογράφος-ἐθνολόγος

Μουσικὲς καταγραφές: ἀπὸ τοὺς μουσικολόγους, Λαμπρογιάννη Πεφάνη καὶ Στέφανο Φευγαλᾶ

Έκδόσεις: ΤΟ ΔΟΝΤΙ, Καραϊσκάκη 147, Πάτρα, τηλ.: 2614005077

Καλλιτεχνικὸς σχεδιασμός: Χρῆστος Ρούσσης

Διαστάσεις: 23×20,5 ἐκ.

Σελίδες: 254

Μὲ τὸ παρὸν βιβλίο ἀναφέρομαι στὸ γάμο ὅπως αὐτὸς γινόταν κάποτε στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας· τότε ποὺ ὅλοι γίνονταν κοινωνοὶ μιᾶς γιορτῆς, ἑνὸς μυστηρίου.

Βασικὸς στόχος μου ἐδῶ ἦταν νὰ μεταφέρω στὸ σημερινὸ ἀναγνώστη τὶς εἰκόνες τοῦ γάμου στὴ Νεστάνη. Εἰκόνες τῶν Νεστανιωτῶν/τισσῶν ζωντανές, βγαλμένες μέσα ἀπὸ τὰ ἔθιμά τους, τὶς συνήθειες τοῦ τόπου τους, ἀλλὰ καὶ μέσα ἀπὸ τὶς δοξασίες τους, τὶς προλήψεις τους καὶ τὰ πιστεύω τους. Ἔτσι παραθέτω λεπτομερειακὰ τὴν περίοδο τῶν ἡμερῶν ὅπου ἡ διαδικασία διαρκεῖ· ὅλα ὅσα ἔχω δηλαδὴ τριάντα καὶ πλέον χρόνια τώρα συγκεντρώσει γιὰ τὰ ἔθιμα, τὶς παραδόσεις, τὶς τελετές, τὶς προλήψεις, τὰ στάδια, καὶ γενικὰ τὰ δρώμενα ποὺ προηγοῦνταν καὶ ἀκολουθοῦσαν τὸ γάμο στὴν Ἀρκαδικὴ κώμη· δρώμενα ποὺ στὴν πλειοψηφία τους ἀποτελοῦν τὶς φάσεις μιᾶς παράστασης ἀνοιχτῆς στὸ κοινό.

Στὸ βιβλίο συγκέντρωσα, πέρα ἀπὸ τὴν καταγραφὴ καὶ ἀφήγηση τοῦ γάμου στὴ Νεστάνη, τὰ τραγούδια τοῦ γάμου· τραγούδια ποὺ παρουσιάζονται καὶ μὲ μουσικὴ καταγραφὴ χάρη στὴν ἀνιδιοτελὴ ἐργασία τῶν μουσικολόγων Λαμπρογιάννη Πεφάνη καὶ Στέφανου Φευγαλᾶ. Τὸ εἰσαγωγικὸ κείμενο εἶχα τὴν τύχη νὰ ἀναλάβει ἡ κοινωνικὴ ἀνθρωπολόγος, λαογράφος καὶ ἐθνολόγος Αἰκατερίνη Λύγκουρα.

Τὸ βιβλίο συνοδεύεται ἀπὸ δίσκο ψηφιακῆς ἐγγραφῆς (CD) μὲ τὰ τραγούδια τοῦ γάμου στὴν Ἀρκαδικὴ κώμη.

Παναγιώτης Καρώνης (ἀπὸ τὸ ὁπισθόφυλλο τοῦ βιβλίου)