Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2017

«ΣΚΑΡΟΣ» ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ, Κλαρίνο: Ν. Τσαγγούρης





 

«ΣΚΑΡΟΣ», ΕΝΑΣ ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ
Γιὰ τὸ λήμμα σκάρος, τὸ «Λεξικὸ Δημητράκου», δίνει τὸ ἐξῆς ἐρνήνευμα: Σκάρος (ὁ) ἐξαγωγὴ ποιμνίου πρὸς βοσκήν. 2 ἔναρξη ὡριμάσεως ὀπῶρων. Γιὰ τὸ ρῆμα σκαρίζω, ἀναφέρει: Σκαρίζω Δ ἐπὶ ζώων, τὴν νύκτα ἐξέρχομαι εἰς βοσκήν. 2 μτβ., τὴν νύκτα ἐξάγον ποίμνιον εἰς βοσκήν. 3 ἐπὶ ὀπωρῶν, ἀρχίζω νὰ ὡριμάζω. Οὐσιαστικὸ σκάρισμα (τό).
Συνεπῶς ὁ σκάρος εἶναι τὸ νυχτερινὸ βγάλσιμο, ἡ νυχτερινὴ έξοδος τῶν αἰγοπροβάτων γιὰ βοσκή. Αλλὰ γιατί ἔβγαζαν οἱ τσοπάνηδες τὸ ποίμνιό τους νύχτα γιὰ βόσκημα; Άπλᾶ γιατὶ τὴν νύχτα -ἰδίως τὴν περίοδο τοῦ Θέρους- ἡ θερμοκρασία εἶναι πιὸ χαμηλὴ καὶ τὰ πρόβατα μποροῦν νὰ ἀναζητήσουν τὴν τροφή τους χωρὶς νὰ τὰ ἐμποδίζει τὸ κάμα τῆς μέρας. Δηλαδὴ τὴν ἡμέρα ὅπου οἱ θερμοκρασίες εἶναι υψηλὲς ἀποτελούσαν ἐμπόδιο γιὰ τὸ βόσκημα τῶν ζώων.
Στὸ μυθιστόρημα τοῦ Ἑλληνα Λόγου Δάφνις καὶ Χλόη, ἔργο τοῦ 4ου μ. Χ. αἰώνα, ὅταν ὁ θετὸς πατέρας τοῦ Δάφνη Λάμωνας καὶ ὁ θετὸς πατέρας τῆς Χλόης Δρύαντας, μετά απὸ ἕνα κοινὸ ὄνειρο ποὺ βλέπουν ἀποφασίζουν νὰ κὰνουν τὰ παιδιά τους βοσκοὺς ἐκαταλείποντας τὰ σχέδιά τους γιὰ μιὰ καλύτερη τύχη τῶν παιδιῶν τους, δίνοντάς τους συμβουλὲς γύρω ἀπὸτὴν φύλαξη καὶ περιποίηση τοῦ κοπαδιοῦ, μεταξὺ ἄλλων τοὺς λένε:
«[...] ὡς ποιμένεας ἐκπέμπουσιν αὐτοὺς ἅμα ταῖς ἀγέλαις, ἐκδιδάξαντες ἕκαστα· πῳς πρέπει μένειν πρὸ μεσημβρίας, πῶς ἐπιμένειν κοπάσαντος τοῦ καύματοςν· πότε ἔγειν ἐπὶ ποτὸν, πότε ἀπάγειν ἐπὸ κοῖτον·».
Μεταφράζω: (βγάζοντας τὰ παιδιὰ γιὰ βοσκούς παρέα μὲ τὰ κοπάδια, δασκάλεψαν τὸ καθένα λέγοντας: πὼς πρέπει νὰ τὰ βόσκουνε πρὶν ὰπὸ τὸ μεσημεριανὸ λιοπύρι, καὶ πὼς πρέπει νὰ τὰ ξαναβόκουν σὰν πέφτει ἡ πολὺ ζέστη, πότε νὰ τὰ πηγαίνουν γιὰ πότισμα καὶ πότε γιὰ στάλισμα). Λόγγου Δάφνης καὶ Χλόη, Λόγος Α' VIII 2, 3.
Καὶ πράγματι, εἶναι ἀλήθεια πὼς τὴν ἡμέρα τὰ αἰγοπρόβατα ἀναζητοῦν σκιερὰ μέρη καὶ παραμένουν σὲ αὐτά, ἀναμένοντας νὰ δροσίσει. Μεσημέρι καλοκαιριοῦ δύσκολα θὰ βρῆτε κοπάδι νὰ βόσκει. Σκάρος βέβαια κατὰ τοὺς χειμερινοὺς κρύους μήνες δὲν γίνονταν. Ἐπομένος σκάρος εἶναι τὸ βγάλσιμο τοῦ ποιμνίου γιὰ βοσκὴ καὶ ὄχι ἡ νυχτερινὴ βοσκή του, ὅπως λανθασμένα πιστεύουν καὶ γράφουν μερικοί. Ἐξ οὗ καὶ τὸ ρῆμα σκαρίζω. «Σκαρίζω τὰ πρόβατα», σήμαινε, βγάζω τὰ πρόβατα γιὰ βοσκή.
Ὁ παραδοσιακὸς σκοπὸς ποὺ φέρει τὸν τίτλο «Σκάρος», εἶναι ἕνα ὀργανικὸ κομμάτι -δὲν ἕχει δηλαδὴ τὴν συνεπικουρία τοῦ λόγου, ἔτσι, ἐδῶ τὸ περιεχόμενο τὸ βάζει ὁ άκροατής- ἕνα κομμάτι ελεύθερου ρυθμού, ποὺ οὐσιαστικὰ μεταγράφει στὸ κλαρίνο τοὺς φυσικοὺς ἤχους τῆς νύχτας. Τὸ νυχτοπούλι, τὸ τζιτζίκι, ὁ γρύλος, τὸ κουδούνισμα τῶν κουδουνιῶν καὶ τῶν κυπριῶν, τὸ ἀπαλὸ θρόισμα τῶν δέντρων καὶ τῶν θάμνων, ὁ μελωδικὸς ἤχος τῆς φλογέρας, τὰ βελάσματα τῶν αἰγοπροβάτων, τὰ γαβγίσματα τῶν σκυλιῶν, καὶ βέβαια οἱ φωνές, τὰ σφυρίγματα καὶ τὰ μαυλίσματα τῶν ποιμένων, εἶναι αρκετὰ γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὶς πηγὲς ἔμπνευσης τούτης τῆς παραδοσιακῆς μελωδίας και τί τούτη ἡ μελωδία μεταγράφει καὶ μετουσιώνει...
Ἂν μπορούσαμε νὰ μιλήσουμε μὲ δυὸ λόγια γιὰ τὸ κομμάτι αὐτό, θὰ λέγαμε πὼς μέσα σὲ τούτη τὴν μελωδία ἐνυπάρχει καὶ κυριαρχεῖ ἡ ψυχὴ τοῦ Ἕλληνα καὶ τῆς Ἑλληνίδα. Στὸν αὐθεντικὸ σκοπό τοῦ «Σκάρου» καθρεφτίζονται ὅλα τους τὰ συναισθήματα. Ἔρωτας, ἀγάπη, νοσταλγία, πάθος γιὰ ζωή, πόθος, λατρεία γιὰ τὴ φύση καὶ τὶς ὀμορφιές της, χαρὰ ἀλλὰ καὶ λύπη γιὰ τὸν χρόνο ποὺ κυλάει ἀνεπιστρεπτί, τὸν ἀδάμαστο χρόνο ποὺ μᾶς φέρνει καθημερινὰ ὅλο καὶ πιὸ κοντὰ στὸ τέλος. Ἕνα τέλος ὅμως ἀπόλυτα φυσικό!! Καὶ ἴσως -λέω ἴσως- αὐτὸ νὰ θέλει νὰ μᾶς πεῖ ὁ «Σκάρος». Νὰ μᾶς συμφιλιώσει μὲ τὴν ἰδέα τοῦ θανάτου, τὴν ἰδέα τοῦ τέλους, τὶς ἀποχώρησης ἀπὸ τοῦτο τὸν κόσμο τὸν Μικρὸ τὸν Μέγα. Ἕνα τέλος ποὺ οὔτως ἢ ἄλλως θὰ ἔρθει!
Τούτη ἡ γλυκιὰ ρομαντικὴ μελωδία φαίνεται νὰ ἔρχεται άπὸ πολὺ μακριά, ἀπὸ μιὰ ἐποχὴ ἀγαπημένη. Ἀγαπημένη μὲ τὴν ἔννοια καὶ τὴν διαπίστωση πὼς ἐκεὶ οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν ἀγαπημένοι καὶ σὲ ἐνδελεχή εἰρήνη, τόσο μεταξύ τους ὅσο καὶ μὲ τὴ φύση. Μιὰ χαμένη Ἀρκαδία ποὺ ἀκόμα ἀναζητοῦμε!!
Παναγιώτης Καρώνης


Τὸ video:
Κλαρίνο: Τσαγγούρης Νίκος
Νεστάνη, 20 Αὐγούστου 2017, φινάλε στὰ βαφτίσια τῆς μικρῆς Κωνσταντίνας!!



© κειμένου: Παναγιώτης Καρώνης 2017, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.
Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευση, ἢ ἀναπαραγωγή, ὁλική, μερικὴ ἢ περιληπτικὴ ἢ κατὰ παράφραση ἢ διασκευὴ καὶ ἀπόδοση τοῦ περιεχομένου τοῦ παρόντος ἄρθρου μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο, χωρὶς προηγούμενη συννενόηση μὲ τὸν συγγραφέα του.