ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ - «Τὸ μάθατε τ᾿ ἐγίνει»

ΤΟ ΜΑΘΑΤΕ Τ᾿ ΕΓΙΝΕΙ

Tὸ μάθατε τ’ ἐγίνει τὴν Παρασκευὴ

ποὺ κλέφτηκε ἡ Ζωίτσα μὲ τὸν Κωνσταντή,

μώρ’ Ζωὴ τοῦ Λειβαδίτη καὶ τοῦ Κεφολοσταλίτη.

Ρωτᾶνε τὸν Γκαλιούρη πού ‘ταν μυλωνάς,

– Γιωργὴ νὰ μὴν τοὺς εἶδες πούθε γείρανε;

– Πέρα στὸ ρέμα πᾶνε βγῆκαν στὴ Σπαθιά¹

κι ἀπ’ τὸν Ἅη ‘λιὰ² περνᾶνε πᾶν’ στὰ Τσιπιανὰ³

καὶ στὰ Τσιπιανὰ ποὺ πᾶνε τῆς Βασιλικῆς μιλᾶνε:

– Πού ‘σαι θειὰ Βασιλική, φέρε μας κι ἕνα ρακί,

φέρε μας κι ἀπό ‘να ρόμι⁴ τ’ ἐπαγώσαμε στὸ χιόνι.

Λειβαδίτη κερατὰ γιὰ δὲ δίνεις τὰ προικιὰ

καὶ τὴ κεντηστὴ ποδιὰ νὰ πάει ἡ Ζωὴ στὴν ἐκκλησιά,

γιὰ δὲ δίνεις καὶ τὸ στρῶμα καὶ τί καρτερεῖς ἀκόμα.

Σχολιασμός:

Τὸ τραγούδι ἀναφέρεται στὸ ἀληθινὸ περιστατικό δυὸ νέων ἀπὸ γειτονικὸ χωριὸ ποὺ ἀναγκάστηκαν νὰ κλεφτοῦν, ἀφοῦ ὁ πατέρας τῆς νύφης δὲν ἔδινε τὴ συγκατάθεσή του, ἀλλὰ οὔτε καὶ τὴν προίκα, προκειμένου νὰ γίνει ὁ γάμος.

Σημειώσεις:

---

1.Τοπωνύμιο στὸ ὄρος Ἀρτεμίσιο.

2. Τοπωνύμιο στὸ ὄρος Ἀρτεμίσιο «Ψηλὸ Ἅη ‘λιὰ» ἀποκαλοῦσαν οἱ Νεστανιῶτες/τισσες τὴ κορυφὴ τοῦ ὄρους

3. Ἡ Νεστάνη ὀνομαζόταν κατὰ τὸν Μεσαίωνα Τσιπιανά. Ὡς Νεστάνη τὴν ἀναφέρει ὁ περιηγητὴς τοῦ 2ου μ. Χ. αἰώνα Παυσανίας, (VIII, 7. 4). Κατὰ τὸν 13ο αἰώνα μ. Χ. ἀναπτύχθηκε ποιμενικὸς οἰκισμός ποὺ ἄκμασε ἐπὶ Φραγκοκρατίας πάνω στὸν ἀπόκρημνο βράχο τοῦ Γουλᾶ, σημεῖο ὅπου χτίστηκε τὸ κάστρο Cipiana· ἐρείπια τοῦ ὁποίου ὁ ἐπισκέπτης μπορεῖ νὰ δεῖ ἀκόμα καὶ σήμερα. Ἡ ὀνομασία πιθανότατα προέρχεται ἀπὸ τὸν τσιτακισμὸ (κ=τσ) τῆς λέξεως Κηπιανά, ὀνομασία ποὺ σχετίζεται μὲ τὸ ὅτι στὸ χωριό -ποὺ εἶναι πλούσιο σὲ νερά- ὑπῆρχαν πολλοί κήποι. Ἄλλη ἐκδοχὴ μᾶς παραδίδει πὼς ἡ ὁνομασία Τσιπιανά σχετίζεται μὲ τὸ ὅτι ἡ περιοχή -ποὺ ἦταν πλούσια σὲ ἀμπέλια- ἔβγαζε τσίπουρο. Τὸ χωριὸ πῆρε καὶ πάλι τὸ ἀρχαῖο του ὄνομα Νεστάνη τὸ 1927.

4. Ρούμι.

Πηγὴ πληροφοριῶν:

---

Παναγιώτης Καρώνης, Τραγούδια τῆς Νεστάνης, Ἐκδόσεις Τὸ Δόντι, Πάτρα, 2013.

Video: Τραγουδάει ἡ Νεστανιώτισσα Χρυσούλα Τσιόγκα, (1930-2019).

© Copyright: Παναγιώτης Καρώνης 2018 καὶ Ἐκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.