ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ - «Ποῦ ἤσουνα Γκόλφω»

ΠΟΥ ΗΣΟΥΝΑ ΓΚΟΛΦΩ

-Ποῦ ἤσουνα Γκόλφω, καημένη Γκόλφω,

ποῦ ἤσουνα Γκόλφω κι ἄργησες

καὶ νύχτωσες καὶ βράδιασες;

Τ' ἀρνιὰ βελάζουν, Γκόλφω φωνάζουν,

τ' ἀρνιὰ βελάζουν στὸ μαντρὶ,

τ' ἀρνιὰ βελάζουν στὸ μαντρὶ

κι ἡ Γκόλφω ἄργησε νὰ 'ρθεῖ.

-Γιατί μώρ' Γκόλφω, Γκόλφω καημένη

γιατί ρὲ Τάσο μ' ἄφησες,

γιατί ρὲ Τάσο μ' ἄφησες

καὶ τὴ Σταυρούλα ἀγάπησες.

Γιατ' ἡ Σταυρούλα, καημένη Γκόλφω

γιατ' ἡ Σταυρούλα ἔχει λεφτά,

γιατ' ἡ Σταυρούλα ἔχει λεφτά

ἔχει ἀρνιὰ καὶ πρόβατα.

Σχολιασμός:

Τὸ τραγούδι εἶναι χορὸς τσάμικος καὶ τὸ συναντάμε μὲ παραλλαγὲς σὲ ὅλη τὴν Πελοπόννησο. Ἀναφέρεται στὸ γνωστὸ δραματικὸ εἰδύλλιο ποῦ εκτυλίχτηκε στὶς πλαγιές τοῦ Χελμοῦ ὅπου ὑπάρχουν τὰ Ὕδατα τὴς Στυγός.

Σύμφωνα μὲ τὴν Ἑλληνικὴ Μυθολογία ἡ Ὠκεανίδα Στύγα εῖχε τὸ παλάτι της στὰ Τάρταρα ὅπου τὴ φύλαγαν μέρα νύχτα ἀκοίμητοι δράκοι, ἔτσι πίστευαν ὅτι τὰ νερὰ τῆς πηγῆς ἔβγαιναν ἀπὸ τὰ Τάρταρα καὶ τὸ παλάτι τῆς Στυγός.

Ἐδῶ, βούτηξε τὸν Ἀχιλλέα ἡ μητέρα του Νηρηίδα Θέτιδα κάνοντάς τον ἄτρωτο, ἀλλὰ τὸ σημεῖο ποὺ σφιχτὰ τὸν κρατοῦσε -ἡ φτέρνα- δὲν βράχηκε ἀπὸ τὰ ἀθάνατα νερὰ καὶ ἔμεινε τρωτό. Ἔτσι ὁ Αχιλλέας θὰ βρεῖ τὸ θάνατο «ἔμπροσθεν τῶν Σκαιῶν Πυλῶν», νέος, ὡραῖος καὶ μόνος, ἐπιλέγοντας ἕνα πρώιμο καὶ δοξασμένο τέλος. Σὲ παραλλαγὴ τοῦ τραγουδιοῦ, οἱ στίχοι, «ἤμουνα πάνω στὸ Χελμὸ / πού 'ναι τ' ἀθάνατο νερό», ὑποδηλώνουν ὅλα τὰ παραπάνω μυθολογικά στοιχεῖα καὶ τὶς λαϊκὲς δοξασίες γιὰ τὰ Ὕδατα τῆς Στυγός.

Τὸ 1893, ὁ τυφλὸς λογοτέχνης Σπυρίδων Περεσιάδης, θὰ γράψει τὴν «Γκόλφω», μιὰ τραγικὰ ἐρωτικὴ ἱστορία. Τὸ ἔργο θὰ μεταφερθεῖ στὴ μεγάλη ὀθόνη τὸ 1914 σὲ σκην. Κώστα Μπαχατόρη, μὲ τὴν Βιργινία Διαμαντῆ ὡς Γκόλφω, καί, τὸ 1955 σὲ σκην. Ὁρέστη Λάσκου, μὲ τὴν Ἀντιγόνη Βαλάκου στὸν ὁμώνυμο ρόλο. Ἡ «Γκόλφω» παρουσιάζεται ἐπίσης ἀπὸ τὸ μπουλούκι τῶν ἠθοποιῶν στὴν ταινία «Ὁ θίασος» τοῦ Θ. Ἀγγελόπουλου.

Στὸ θέατρο, τὸ ἔργο ἀνέβηκε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1893 στὴν Ἀκράτα ἀπὸ ἐρασιτέχνες ἡθοποιούς. Στὴν Ἀθήνα ἔκανε πρεμιέρα στὶς 10 Αὐγ. 1894 στὸ θέατρο «Παράδεισος». Τὸ ἔργο θὰ παρασταθεῖ ἀρκετὲς φορὲς ἀπὸ τὸ 1911, ποὺ παρουσιάστηκε στὸ «Δημοτικὸ Θέατρο Ἀθηνῶν» γιὰ 500 παραστάσεις, ὡς καὶ τὸ 2013, ὅπου ἀνέβηκε σὲ μιὰ σπουδαία παράσταση ἀπὸ τὸ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, σὲ σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου. Παράσταση ποὺ παίχτηκε καὶ στὸ ἀρχαίο θέατρο τῆς Ἐπιδαύρου μὲ ἐπιτυχία τὸ καλοκαίρι τοῦ 2013.

Πηγή πληροφοριών:

- «Ἑλληνικὴ Μυθολογία» (5 τόμοι), ἐπιμέλεια: Ἰ.Θ. Κακριδής, ἐκδόσεις Ἐκδοτικὴ Ἀθηνῶν,1990.

- «Ἑλληνικὸς κινηματογράφος 1905-2005», 1ος τόμος, Ἄγγελος Ρούβας - Χρήστος Σταθακόπουλος, ἐκδόσεις Ἑλληνικὰ Γράμματα 2005.

- «Δημοτικὰ τραγούδια ἀπὸ τὴ Βυτίνα Ἀρκαδίας», Σωτήριος Ἱ. Τσιάνης, ἐκδόσεις Ἀκαδημία Ἀθηνῶν 2013.

- «Σπύρος Περεσιάδης, 150 χρόνια ἀπὸ τὴ γέννησή του» - Ἄρθρο τοῦ Τάσου Αἰγιαλού. Ἐφημερίδα «Φιλόδημος», 21/10/2004.

© Copyright: Παναγιώτης Καρώνης 2014.

© Copyright φωτογραφιῶν: στοὺς φωτογράφους καὶ στὶς ἐταιρείες παραγωγῆς τῶν παραστάσεων καὶ τῶν ταινιῶν.

Video:

Τραγουδάει ἡ Νεστανιώτισσα Χρυσούλα Τσιόγκα. Εἰκόνες ἀπὸ διάφορες θεατρικὲς  παραστάσεις μὲ θεματικὴ γύρω ἀπὸ τὴν Γκλοφω, καθὼς καὶ κινηματογραφικὲς σκηνὲς ἀπὸ διάφορες ταινίες ποὺ μετέφεραν τὸ γνωστὸ ἔργο τοῦ Περεσιάδη στὴ μεγάλη ὀθόνη.